بررسی اثر باکتری های حل کننده فسفات بر توزیع شکل های فسفر در یک خاک آهکی

شناخت توزیع شکل های مختلف فسفر تحت تاثیر ریزجانداران در گستره وسیعی از خاک ها، برای درک بهتر از ظرفیت آن ها در حفظ و تامین فسفر برای گیاهان ضروری است. برای بررسی نقش باکتری های حل کننده فسفات در توزیع شکل های فسفر خاک، یک نمونه خاک زراعی سطحی (صفر تا 30 سانتی متر)  با بافت لوم، متعلق به زیر گروه Typic clacixerpts در استان آذربایجان غربی انتخاب شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با دو فاکتور شامل مایه زنی باکتری در دو سطح (با و بدون سویه های سودوموناس (Pseudomonas fluorescens) و باسیلوس (Bacillus megaterium)) و زمان نمونه برداری (صفر، 7، 21 و 45 روز) در شش تکرار اجرا شد. نمونه های خاک به مدت 45 روز در انکوباتور در دمای ثابت 28 درجه سلیسیوس قرار داده شدند و سپس  شکل های مختلف فسفر معدنی، فسفر آلی و فسفر قابل استفاده (Olsen-P) به روش عصاره گیری دنباله ای تعیین شدند. مقدار pH خاک 7/7، مقدار رس خاک مورد آزمایش 17درصد و کربنات کلسیم فعال در خاک 4/3 درصد بود. شکل آپاتیت (Ca10-P)، 45 درصد فسفر کل خاک را تشکیل داد و نشان دهنده ی اهمیت آن در خاک های آهکی است. نتایج نشان داد که تیمار باکتری باعث تغییرات معنی داری در میزان فسفر قابل استفاده، فسفر آلی و فسفر معدنی شدند. فسفر قابل استفاده و فسفر آلی و شکل معدنی دی کلسیم فسفات (Ca2-P) در تیمار باکتری در مقایسه با تیمار شاهد به ترتیب 66، 15 و 92 درصد افزایش نشان دادند. اما شکل های اکتاکلسیم فسفات (Ca8-P) و (Ca10-P) در تیمار باکتری به ترتیب با 13 و پنج درصد کاهش همراه بودند. مقدار شکل های مختلف فسفر در تیمار باکتری، به صورت O-P> Ca10-P > Ca8-P > Ca2-P > Al-P شکل آلی بود. هم چنین شکل آلومینیوم فسفات (Al-P) در تیمار باکتری در مقایسه با شاهد، 10 درصد افزایش نشان داد. در تیمار باکتری همبستگی معنی داری) **0/84= r) بین فسفر (Olsen-P) و Ca2-P)، O-P و (Al-P در خاک وجود داشت. به طورکلی نتایج نشان داد که تلقیح باکتری ها سبب افزایش حلالیت شکل های قابل استفاده فسفر در خاک شد.