تحلیل عوامل اثرگذار بر توسعه صادرات غیرنفتی از منظر ریسک در گمرک جمهوری اسلامی ایران

امور بازرگانی و بویژه صادرات، همواره دستخوش ریسک و خاطره بوده و هست. واضح است که مقابله با این دسته ریسک ها، مستلزم فرآیندی نظام یافته برای شناسایی، تحلیل و پاسخگویی به ریسک ها به منظور بیشینه نمودن نتایج وقایع مثبت و کمینه نمودن پیامدهای وقایع ناگوار و منفی می باشد که می تواند روی اهداف اصلی صادرات تاثیرگذار باشد. بر این اساس، هدف مطالعه حاضر، شناسایی و تحلیل عوامل موثر بر توسعه صادرات غیرنفتی از منظر ریسک در گمرک جمهوری اسلامی ایران می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل مدیران و خبرگان سازمان گمرک در شهر تهران می باشد. نمونه مورد نیاز برای مصاحبه کیفی تا حد اشباع نظری و از طریق نمونه گیری قضاوتی هدفمند گردآوری شد. به منظور تحلیل داده های کیفی حاصل از 20 مصاحبه، از تئوری داده بنیاد بهره گرفته شد. از 181 خرده مقوله استخراج شده از گزاره های کلامی، 41 مقوله محوری احصاء شد که مدل پارادایمی مدیریت ریسک صادرات را شکل داد. نتایج نشان داد ریسک مبتنی بر کالاهای صادراتی، ریسک تجاری، ریسک اظهارنامه صادراتی، ریسک غیرعملکردی، ریسک اعتباری، ریسک حمل و نقل، ریسک مبتنی بر شخص، و ریسک قانونی، مهمترین ریسک های صادراتی کشور بوده و برای مدیریت آنها، استراتژی هایی پیشنهاد شد. به علاوه، عوامل زمینه ای شامل ملاحظات فرهنگی، قانونی، زیست محیطی، تکنولوژیکی، اقتصادی، و سیاسی، و عوامل مداخله گر شامل کیفیت مکانیزم های اجرایی صادرات، کیفیت نیروی انسانی، و مشارکت ذینفعان بر استراتژی های مدیریت ریسک صادرات تاثیرگذار بودند.