کلک تمرخو؛ چهارتاقی نویافته از دوره ی ساسانی در غرب لرستان (طرحان)

پیام:
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی/اصیل (دارای رتبه معتبر)
چکیده:

بخش جنوب غربی استان لرستان که با نام طرحان (طرهان) شناخته می شود، در دوره ی ساسانی و سده های آغازین اسلامی بخشی از ایالت مهرجان قذق به شمار می رفته است. این ناحیه یکی از مناطق مهم در مطالعات باستان شناسی اواخر دوره ی ساسانی و سده های آغازین اسلامی است. حدود تقریبی این ولایت حدفاصل دو رودخانه ی سیمره و کشکان را دربر می گیرد. چهارتاقی موسوم به «کلک تمرخو» در این منطقه و در بخش «کوهنانی» شهرستان کوهدشت در فاصله ی 20 کیلومتری محوطه های شاخص دوره ی ساسانی در حوضه ی سد «سیمره» قرار دارد. این چهارتاقی در واقع بخشی از محوطه ی بزرگ تری به نام «چیا کلک تمرخو» است که با استفاده از مصالح لاشه سنگ و ملات گچ نیم کوب ساخته شده است. مطالعه انجام شده در این بنا نشان می دهد که این چهارتاقی، هسته ی اصلی باقی مانده از آتشکده ای با نقشه ی چلیپایی و چهار جرز سنگی، راهروهای پیرامون، پیشخوان، بقایای سکوی آتشدان و فضای میانسرا است که بر سطح هموار یک تپه ی طبیعی ساخته شده است؛ ضمن آن که تعدادی اتاق در پایین دست آن وجود دارد که به احتمال زیاد مرتبط با این چهارتاقی هستند. در مقاله ی پیش رو تلاش بر آن است تا برمبنای یافته های باستان شناختی، ضمن معرفی عناصر و فضاهای معماری مکشوف ی چهارتاقی تمرخو، به تحلیل و مقایسه ی این یافته ها با دیگر نمونه های مشابه به منظور پاسخ به پرسش هایی مطرح در مورد تاریخ برپایی آن، جایگاه و مرتبه ی آتش مورد پرستش در آن و همچنین شباهت های آن با دیگر بناهای همزمان پرداخته شود. نتایج تحقیق نشان می دهد آتشکده ی تمرخو در دوره ی ساسانی ساخته شده و در آن آتش آدران (یا آتش محلی) پرستش می شده است. این آتشکده از لحاظ پلان و فضاهای معماری، بیشترین شباهت را با آتشکده ی قلعه کهزاد رومشگان دارد؛ با این وجود، دارای شباهت هایی با برخی از آتشکده های غرب ایران، مانند آتشکده های: شیان، میل میله گه، چن ژیه نیز هست.

زبان:
فارسی
صفحات:
131 تا 150
لینک کوتاه:
magiran.com/p2036956 
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یک‌ساله به مبلغ 990,000ريال می‌توانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
  • حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران می‌شود.
  • پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانه‌های چاپی و دیجیتال را به کاربر نمی‌دهد.
دسترسی سراسری کاربران دانشگاه پیام نور!
اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور در سراسر کشور، در صورت ثبت نام با ایمیل دانشگاهی، تا پایان فروردین ماه 1403 به مقالات سایت دسترسی خواهند داشت!
In order to view content subscription is required

Personal subscription
Subscribe magiran.com for 50 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!