کلک تمرخو؛ چهارتاقی نویافته از دوره ی ساسانی در غرب لرستان (طرحان)
بخش جنوب غربی استان لرستان که با نام طرحان (طرهان) شناخته می شود، در دوره ی ساسانی و سده های آغازین اسلامی بخشی از ایالت مهرجان قذق به شمار می رفته است. این ناحیه یکی از مناطق مهم در مطالعات باستان شناسی اواخر دوره ی ساسانی و سده های آغازین اسلامی است. حدود تقریبی این ولایت حدفاصل دو رودخانه ی سیمره و کشکان را دربر می گیرد. چهارتاقی موسوم به «کلک تمرخو» در این منطقه و در بخش «کوهنانی» شهرستان کوهدشت در فاصله ی 20 کیلومتری محوطه های شاخص دوره ی ساسانی در حوضه ی سد «سیمره» قرار دارد. این چهارتاقی در واقع بخشی از محوطه ی بزرگ تری به نام «چیا کلک تمرخو» است که با استفاده از مصالح لاشه سنگ و ملات گچ نیم کوب ساخته شده است. مطالعه انجام شده در این بنا نشان می دهد که این چهارتاقی، هسته ی اصلی باقی مانده از آتشکده ای با نقشه ی چلیپایی و چهار جرز سنگی، راهروهای پیرامون، پیشخوان، بقایای سکوی آتشدان و فضای میانسرا است که بر سطح هموار یک تپه ی طبیعی ساخته شده است؛ ضمن آن که تعدادی اتاق در پایین دست آن وجود دارد که به احتمال زیاد مرتبط با این چهارتاقی هستند. در مقاله ی پیش رو تلاش بر آن است تا برمبنای یافته های باستان شناختی، ضمن معرفی عناصر و فضاهای معماری مکشوف ی چهارتاقی تمرخو، به تحلیل و مقایسه ی این یافته ها با دیگر نمونه های مشابه به منظور پاسخ به پرسش هایی مطرح در مورد تاریخ برپایی آن، جایگاه و مرتبه ی آتش مورد پرستش در آن و همچنین شباهت های آن با دیگر بناهای همزمان پرداخته شود. نتایج تحقیق نشان می دهد آتشکده ی تمرخو در دوره ی ساسانی ساخته شده و در آن آتش آدران (یا آتش محلی) پرستش می شده است. این آتشکده از لحاظ پلان و فضاهای معماری، بیشترین شباهت را با آتشکده ی قلعه کهزاد رومشگان دارد؛ با این وجود، دارای شباهت هایی با برخی از آتشکده های غرب ایران، مانند آتشکده های: شیان، میل میله گه، چن ژیه نیز هست.
- حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران میشود.
- پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانههای چاپی و دیجیتال را به کاربر نمیدهد.