ارزیابی الگوی پراکنش فصلی و تنوع زیستی جوامع درشت بی مهرگان کفزی در رودخانه آجی سو (استان گلستان)

جوامع بنتیک به عنوان شاخص زیستی در اکوسیستم های آبی مطرح می باشند. هدف از مطالعه حاضر، ارزیابی زیستی رودخانه آجی‎سو براساس ساختار جوامع درشت بی مهرگان کفزی بود. نمونه های کفزی به صورت فصلی از چهار ایستگاه (با 3 تکرار) به مدت یک سال با استفاده از نمونه بردار سوربر با سطح پوشش 30×30 سانتی متر جمع آوری شدند. در مجموع تعداد 1106 نمونه از موجودات کفزی شناسایی شدند که بیش ترین فراوانی به ترتیب مربوط به رده دوبالان و یک روزه ها در فصل پاییز بود درحالی که سایر گروه ها فراوانی ناچیزی داشتند. بیش ترین پراکنش درشت بی مهرگان کفزی در ایستگاه های 2 (37 درصد) و 3 (29 درصد) به دست آمد. مقیاس گذاری چند بعدی (MDS) و نمودار خوشه بندی به دلیل فراوانی راسته Diptera، Oligocheta و Ephemeroptera در ایستگاه های 2، 3 و 4 فصل پاییز و تابستان، درشت بی مهرگان کفزی 3 گروه مجزا از یکدیگر نشان داند. شاخص تنوع (شانون– وینر)، شاخص غالبیت (سیمپسون) و غنای گونه (مارگالف) مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بیش ترین شاخص تنوع (0/16± 1/36)، شاخص غالبیت (0/03± 0/77) و غنای گونه (0/21±1/37) در فصل پاییز بود، درحالی که کم ترین مقدار در فصل گرم (تابستان) به دست آمد. همبستگی معنی داری بین شاخص های مختلف زیستی و برخی از پارامترهای آب ازجمله دما، اکسیژن محلول، شوری، هدایت الکتریکی و کل مواد جامد محلول وجود دارد. به طورکلی مشخص گردید که حشرات آبزی، جمعیت غالب درشت بی مهرگان کفزی رودخانه آجی سو را تشکیل می دهند. درشت بی مهرگان کفزی در فصل پاییز بیش ترین فروانی و تنوع زیستی را به خود اختصاص دادند.