تحلیل دسترس پذیری کتابخانه های عمومی در منطقه 20 شهرداری تهران

در این تحقیق، وضعیت برخورداری منطقه 20 تهران از کتابخانه های عمومی و کیفیت دسترسی شهروندان آن به این مراکز مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.

روش تحقیق توصیفی-پیمایشی از نوع کاربردی است. بخشی از داده های تحقیق از اسناد و از اطلاعات دریافت شده از کتابخانه های عمومی به دست آمده و بخشی نیز از پیمایش حاصل شده اند. تحلیل های کمی با استفاده از شاخص های «نسبت پوشش» و «سرانه کتابخانه» صورت گرفته و ابزارهای Buffering و Euclidean Distance در سیستم اطلاعات جغرافیایی نیز برای ترسیم حوزه های پوشش کتابخانه ها و تحلیل دسترسی ها به کار گرفته شده اند.

در محدوده مطالعاتی از هر هکتار زمین شهری تنها به طور میانگین حدود 4/31 متر مربع به کاربری کتابخانه عمومی اختصاص یافته و سرانه فضای کتابخانه عمومی نیز 0/027 متر مربع است که تقریبا نصف استانداردهای شهری است. 86/1درصد از مراجعه کنندگان وضعیت دسترسی به کتابخانه ها و 74/9درصد ظرفیت آن ها را «بسیار خوب» و «خوب» ارزیابی کرده اند. حدود 18 درصد از مساحت منطقه که 18/32درصد جمعیت در آن به سر می برند، به کتابخانه های عمومی دسترسی ندارد. درحالی که در نیمی از مساحت منطقه که کمی بیش از نصف جمعیت به سر می برند، حوزه پوشش خدماتی دو یا سه کتابخانه هم پوشانی داشته است. 20 درصد از جمعیت در فراتر از فاصله 1000متری از نزدیک ترین کتابخانه عمومی قرار داشته و از دسترسی مناسبی بهره مند نبوده اند.

این تحقیق، عدم توازن در پوشش خدمات کتابخانه ای در منطقه 20 تهران را آشکار ساخته و نشان داد که ایجاد توازن مستلزم توسعه کمی و کیفی کتابخانه های با درجات 2 و بیشتر و احداث کتابخانه های جدید با رعایت دقیق ملاحظات مکان یابی به کمک ابزار GIS است. ازاین رو، ارزش و اهمیت این تحقیق در این است که نتایج آن می تواند به عنوان رهنمودی در ایجاد توازن و توسعه خدمات کتابخانه ای فراروی برنامه ریزان شهری قرار گیرد.