بررسی تغییرات عناصر غذایی پرمصرف در پتانسیل اسمزی و ماتریک یکسان در سیستم های آبیاری کامل و بخشی ریشه ذرت

تنش های خشکی و شوری از مهم ترین معضلات موجود در بخش کشاورزی و مدیریت خاک محسوب می شوند. این تنش ها سبب تغییر در جذب عناصر غذایی توسط گیاه خواهد شد. تحت شرایط طبیعی، گیاه تحت تنش هم زمان شوری و خشکی قرار می گیرد. با این حال مطالعات اندکی وجود دارد که به تفکیک، سهم هر یک از تنش ها را بر تغییرات جذب عناصر غذایی در شرایط یکسان و برابر پتانسیل اسمزی و ماتریک تعیین می نماید. بنابراین این تحقیق اثر مقادیر برابر پتانسیل ماتریک و اسمزی بر روی تغییرات برخی از عناصر غذایی جذب شده و نسبت آن ها را تحت سیستم های آبیاری کامل و بخشی ریشه، در برگ و ریشه گیاه ذرت مورد بررسی قرار می دهد.

آزمایشات با فاکتورهای نوع پتانسیل (اسمزی، ماتریک و توام (مجموع اسمزی و ماتریک) و سطح پتانسیل (46/0-، 12/1-، 91/1- و 63/3- بار) در قالب طرح کاملا تصادفی در شرایط گلخانه ای بر روی گیاه ذرت در سه تکرار انجام شد. جهت اعمال تنش شوری و خشکی هم زمان بر دو نیمه ریشه یک گیاه، از یک ساختار جداکننده به منظور جداسازی ریشه به دو بخش در گلدان استفاده شد. برای ثابت نگه داشتن مکش ماتریک گلدان ها و زهکشی از تانسیومترهای دست ساز استفاده گردید.

بررسی تغییرات غلظت عناصر غذایی در برگ نشان داد که سیستم آبیاری بخشی ریشه در تیمار توام، به ترتیب سبب کاهش 11و 7 درصدی غلظت N در سطح 12/1- و 19/1- بار نسبت به تیمار پتانسیل ماتریک در سطوح متناظر گردید. هم چنین غلظت P برگ در سطح 91/1- بار در تیمار توام نسبت به سطح پتانسیلی متناظرآن در تیمار پتانسیل اسمزی و ماتریک به ترتیب 87 و 83 درصد و در سطح 63/3- بار نسبت به سطح پتانسیلی متناظرآن در تیمار پتانسیل اسمزی و ماتریک به ترتیب 91 و 95 درصد افزایش داشت. این در حالی بود که غلظت عناصر N، K، K/Nو K/Ca جذب شده در ریشه، تحت تاثیر اثر متقابل نوع و سطح پتانسیل و K/Mg تنها تحت تاثیر نوع پتانسیل قرار گرفتند. در سیستم آبیاری بخشی نیز تغییرات معنی دار N، K، K/N و K/Ca در بخش تحت تاثیر پتانسیل اسمزی و مجموع Ca و Mg در بخش تحت تاثیر پتانسیل ماتریک نسبت به آبیاری کامل ریشه مشاهده گردید.

این بررسی نشان داد که در سطوح بالای پتانسیل اسمزی و ماتریک در تیمارهای توام ، به علت وجود آب کافی در نیمی از ریشه، تغییرات عناصر غذایی جذب شده نسبت به تیمارهای مجزای اسمزی و ماتریک کم بوده و با کاهش سطوح پتانسیلی این تغییرات افزایش می یابد. در این حالت بیشترین تغییرات عناصر مربوط به بخش شوری از تیمار توام می باشد. بنابراین کاهش سطح پتانسیل اسمزی در بخشی از ریشه در صورتی که با افزایش پتانسیل ماتریک در بخش دیگر ریشه همراه باشد می تواند سبب کاهش به هم خوردگی تعادل تغذیه ای گیاه گردد.