تحلیل اثرات مولفه های اقتصادی در میزان تاب آوری روستائیان سیل زده (مورد: روستاهای حاشیه گرگانرود گلستان)

طی سال های اخیر، جهان شاهد مخاطرات طبیعی نگران کننده ای از جمله سیل بوده است. مطابق آمارهای جهانی، این مخاطره تلفات و خسارات مالی عمده ای را به جوامع بشری وارد آورده است. ایران و از جمله استان گلستان نیز از این قاعده مستثنی نبوده و بر اثر وقوع سیل های متعدد در نواحی روستایی حاشیه گرگانرود این استان، متاسفانه در کنار آسیب پذیری جانی، شاهد بروز انواع خسارات مالی نیز می باشد. این مسائل در مواجهه با مخاطرات طبیعی، ریشه در رویکرد آسیب پذیری دارد که با توجه به فقدان پس اندازها و سرمایه های مالی، ضعف و ناتوانی در دریافت و بازپرداخت تسهیلات بانکی و نیز عدم پوشش کافی بیمه در میان خانوارهای روستایی، موجب تشدید خسارات و تلفات می گردد. لذا برای تعدیل ویا کاهش اینگونه خسارات، تغییر نگرش مردم، مسئولین و سازمان ها از تاکید صرف بر رویکرد آسیب پذیری به رویکرد تاب آوری امری اجتناب ناپذیر است. چراکه علیرغم تغییر چنین نگرشی، به دلیل ضعف ساختارهای مدیریتی، ناآگاهی و عدم آمادگی کافی مردم و مسئولین، کاربردپذیری نگرش تاب آوری محدود بوده و غالب اقدامات مدیریتی، کماکان با همان رویکرد کاهش آسیب پذیری کالبدی مدنظر می باشد.
 بررسی و تحلیل رابطه بین مولفه های اقتصادی و میزان تاب آوری جوامع روستایی در مواجهه با مخاطرات سیل در حوضه آبخیز گرگانرود، هدف اصلی این تحقیق می باشد.

پژوهش حاضر از نوع مطالعات کاربردی با روش توصیفی- تحلیلی مبتنی بر کشف رابطه ها است. جامعه آماری شامل 106 روستای واقع در حریم یک کیلومتری گرگانرود با 22942 خانوار می باشد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 31 روستا و 318 خانوار برآورد و به روش نمونه گیری خوشه ایو تصادفی ساده تعیین گردید. روش گردآوری داده ها به صورت اسنادی و میدانی بوده که میانگین کلی میزان پایایی پرسشنامه ها با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ 0/82=ra می باشد.

 یافته های تحقیق نشان می دهد که خانوارهای روستایی ناحیه تپه ماهوری- مرتعی حوضه آبخیز گرگانرود به سبب غلبه فعالیت های بخش کشاورزی و کارگری، با میزان درآمد و پس انداز کمتر نسبت به نواحی جلگه ای- کشاورزی و کوهستانی- جنگلی، در معرض انواع خسارات مالی و آسیب پذیری بیشتری در مواجهه با سیل بوده و از سطح تاب آوری پایین تری برخوردار می باشند. از سویی، بین اکثر مولفه های اقتصادی جوامع روستایی نمونه مطالعاتی با میزان تاب آوری آنها رابطه معناداری وجود دارد؛ هرچند تاب آوری اقتصادی کل جامعه (با میانگین 2/64) نسبتا ضعیف می باشد