بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی گرد و غبار معدنی در حومه شهر اصفهان

در سال های اخیر خشکسالی، فعالیت های صنعتی و معدنی سبب افزایش رسوبات گرد و غبار در حومه شهر اصفهان شده است. هدف از تحقیق حاضر بررسی خصوصیات شیمیایی و فیزیکی ذرات گرد و غبار معدنی در حومه شهر اصفهان و مقایسه آن با سال های گذشته است. برای این منظور تعداد 80 نمونه رسوبات گرد و غبار به کمک ظروف تیله ای در 20 ایستگاه طی مدت یکسال (تیر 1394- تیر 1395) در منطقه مورد مطالعه برداشت شد. سپس ترکیبات شیمیایی و مرفولوژی رسوبات گرد و غبار با استفاده از روش های پیشرفته آزمایشگاهی پلاسمای جفت شده القایی_طیف سنج جرمی، پلاسمای جفت شده القایی_طیف سنج نشری، پراش پرتو ایکس و میکروسکوپ الکترونی روبشی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد به طور کلی بخش عمده ترکیبات ذرات گرد و غبار معدنی در منطقه مورد مطالعه از عناصر کلسیم، آلومینیم، آهن، منیزیم، سدیم، پتاسیم، تیتانیم، استرانسیم، روی، فسفر، منگنز و باریم تشکیل شده است. همچنین این تحقیق نشان داد در منطقه مورد مطالعه غلظت اغلب عناصر فلزات سنگین حتی تا حدود 5 برابر بالاتر از میزان آن در مطالعات قبلی طی سال های گذشته شده است. بخش شمال شرقی منطقه مورد مطالعه بالاترین میزان رسوبات گرد و غبار را دارا بود؛ با این حال بیشترین غلظت عناصر شیمیایی بویژه فلزات سنگین در ناحیه جنوب غربی مشاهده شد. منیزیم، سدیم، استرانسیم، مولیبدن، سزیم و اورانیم در شمال شرق؛ آهن، روی، منگنز، کروم، زیرکونیم، سرب، وانادیوم، آنتیموان و کادمیوم در جنوب غرب؛ جیوه در شمال غرب و کلسیم در جنوب شرق بالاترین غلظت را داشتند و می توان این عناصر را به عنوان شاخص های آلایندگی گرد و غبار منطقه ای در نظر گرفت. گرد و غبار در ناحیه شمال شرق حاوی کانی های کوارتز، کلسیت و ژیپس با پوششی از جنس کانی های دولومیت، مسکوییت بودند. مرفولوژی زاویه دار و نیمه مدور ذرات می تواند شاهدی بر وجود منبع محلی باشد.