تعیین سهم کاربری های مختلف اراضی در تولید رسوب تپه های ماسه ای با استفاده از روش انگشت نگاری (مطالعه موردی: منطقه گچین بندرعباس)

شناخت منشاء تپه های ماسه ای در مطالعات کنترل فرسایش بادی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به دلیل وجود مشکلات زیاد در کاربرد روش های سنتی، روش انگشت نگاری یا به عبارتی منشاءیابی به عنوان روشی جایگزین و مناسب مورد توجه محققین مختلف قرار گرفته است. در این روش خصوصیات فیزیکی، ژئوشیمیایی و آلی رسوب و منابع آن برای تعیین منابع اصلی رسوب و اهمیت نسبی آنها مورد استفاده قرار می گیرند.. در این تحقیق سعی شده که با بهره گیری از ترکیب مناسبی از عناصر ژئوشیمیایی که قادر به جداسازی کاربری های مختلف اراضی می باشند، سهم کاربری ها در تولید رسوب تپه های ماسه ای در منطقه گچین واقع در شهرستان بندرعباس تعیین شود. ابتدا تعداد 28 نمونه از منابع احتمالی رسوبات و تپه های ماسه ای برداشت و سپس دانه بندی آن ها انجام شد. بعد از به دست آوردن داده های مورد نظر، روش های آماری مانند کروسکال والیس و تحلیل تشخیص برای بررسی توان ردیاب ها و تعیین ترکیب بهینه از ردیاب ها انجام گردید. نتایج حاصل از تحلیل تشخیص نشان داد که سه ردیاب P، Na و Mg از بین ردیاب های P، Na، Mg، Mn، Fe، Zn، Ca، Cu، Ni و K به عنوان ترکیب بهینه جهت جداسازی کاربری های اراضی در منطقه مناسب هستند. در نهایت با استفاده از مدل های چند متغیره ترکیبی در تولید منابع رسوب، سهم کاربری های اراضی کشاورزی، جنگل های دست کاشت، مرتع و اراضی بایر به ترتیب برابر 2/85، 2/85، 31/25و 63/05به دست آمد. خطای نسبی مدل ترکیبی برای برآورد سهم کاربری های مختلف در تولید رسوب برابر 65/7 درصد و ضریب کارایی مدل 35/92 درصد محاسبه شد. مقادیر خطای نسبی و کارایی مدل، نشان دهنده این هستند که روش انگشت نگاری توانایی بالایی در تفکیک منابع تولیدکننده رسوب دارد.