بررسی تطبیقی زمینه های ادبی شکل گیری پایدیا در یونان باستان و آموزه های حکمی و تربیتی در ایران باستان: با تاکید بر حماسه های ایلیاد و اودیسه و شاهنامه

تحقیق حاضر با هدف بررسی و مقایسه زمینه های ادبی شکل گیری پایدیا در یونان باستان و آموزه های حکمی و تربیتی در ایران باستان، با تاکید بر حماسه های ایلیاد و اودیسه و شاهنامه و به روش تحلیل (مفهومی ، اسنادی، و تطبیقی) به انجام رسیده است. بر این اساس، ابتدا مفاهیم، پیشینه، انواع و زمینه های شکل گیری پایدیا در یونان (ایلیاد و اودیسه) و آموزه های تربیتی در ایران (شاهنامه) در چهار بعد جسمانی، هنری، اخلاقی و عقلانی بررسی شد. سپس وجوه اشتراک و افتراق این زمینه ها و آموزه ها در این دو اثر حماسی استخراج و معرفی شدند. در وجوه اشتراک، در پایدیای یونانی و آموزه های حکمی و تربیتی ایران جنبه های حماسی بر دیگر ژانرهای ادبی غلبه دارد، هم چنین در هر دو فرهنگ، از بستر تمثیل برای آموزش بهره گرفته می شود. در بعد جسمانی، در ادبیات هر دو ملت، انسان متعالی در تن سالم و روح پاک جلوه گر است. در بعد اخلاقی، می توان از آموزه های انسانی و نمونه های جوانمردی و اخلاق والا در خلال داستان ها و اشعار حماسی هر دو ملت یاد کرد. در بعد عقلانی، متون ایران باستان به عقل و خرد اهمیت زیادی می دهند. در ادبیات یونان نیز به مقوله خردپروری و بیان عوارض آن پرداخته شده است. این خردورزی مناسب با بستر فرهنگی تربیتی دو ملت نمود می یابد، چنان که در شاهنامه بارزترین نشانه های خردمندی مختصر و پرمعنا گویی است. در پایدیای یونانی، جلوه های این خردورزی در مبانی حکمی آشکار می شود. همراهی عقل و صبر و مدارا کردن با مردم و کار ارزشمند و عدالت و تعادل در رفتار و زندگی به واسطه خردمندی از موارد مشترک در هر دو فرهنگ و مبانی تربیتی آن هاست. در وجوه افتراق، در ادبیات یونان مولفه ها جزئی تر و کارکردی تر، و اسطوره ها فردی تر هستند، در حالی که در ایران مباحث تعلیمی کلی ترند و اسطوره های جمعی نمود بیشتری دارند. در بعد هنری، شاهد مفاهیم گسترده تری در ادبیات ایران نسبت به فرهنگ یونانی هستیم.