اثر آرایش کاشت و دور آبیاری بر عملکرد کمی و کیفی ذرت علوفهای تحت سیستم آبیاری قطره‏ای در پیشوا-ورامین

با توجه به شرایط کشور از نظر منابع آبی، ایجاد روش‏های جدید در آرایش کشت و استفاده از سیستم های نوین آبیاری می‏تواند کمک شایانی به کاهش تهدیدات موجود نماید. هدف از انجام این آزمایش کاهش میزان آب مصرفی و حفظ عملکرد باوجود اعمال کم آبیاری بود.

آزمایشی در مزرعه کشاورزی شرکت چالتاسیان واقع در شهرستان پیشوا در سال زراعی 97-1396 برای ارزیابی دور آبیاری و آرایش کاشت بر عملکرد ذرت علوفه ای رقم 434ZP، انجام شد. این آزمایش به صورت کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام گرفت که در این آزمایش کرت اصلی دور آبیاری و کرت فرعی آرایش کاشت در نظر گرفته شد. ابعاد هر کرت فرعی 8×9 متر بود. تیمار دور آبیاری در سه سطح 4، 6 و8 روز فاصله آبیاری (1I، 2I و 3I) در هر نوبت آبیاری کرتها به مدت 8 ساعت به صورت قطره ای (با نوارتیپ) آبیاری شدند. تیمار آرایش کشت نیز به سه صورت آرایش کشت با فاصله بین ردیف 70 سانتی متر تک ردیفه و 70 سانتی متر دو ردیفه و 140 سانتی متر دو ردیفه (به‏ترتیب 1P، 2P و 3P) بود. 1P و 2P آرایش های مرسوم کشور می باشند و آرایش کشت 3P به ‏عنوان جدیدترین آرایش کشت ذرت بررسی گردید. در این آزمایش مجموعه ای از صفات کمی (قطر ساقه، ارتفاع بوته، تعداد دانه در بلال، وزن بلال، نسبت وزن بلال به وزن کل، درصد ماده خشک، عملکرد تر در هکتار و عملکرد خشک در هکتار)، صفات کیفی (پروتئین خام، درصد فیبر غیر محلول در شوینده خنثی، درصد فیبر غیر محلول در شوینده اسیدی، خاکستر، چربی خام، درصد کربوهیدرات های غیرفیبر) و صفات مربوط به سود اقتصادی و کارایی مصرف آب مورد بررسی قرار گرفت.

در اثر اعمال تیمار آبیاری، صفات اندازه‏گیری شده قطر ساقه، ارتفاع بوته، نسبت وزن بلال به وزن کل، درصد ماده خشک و عملکرد علوفه در سطح 5درصد و عملکرد ماده خشک (در هکتار) در سطح یک درصد معنی دار گردید. همچنین، اثر تیمار آرایش کشت بر ارتفاع بوته (در سطح 5درصد احتمال) و قطر ساقه، تعداد دانه در بلال، وزن بلال، نسبت وزن بلال به وزن کل بوته، عملکرد (در هکتار) و عملکرد خشک (در هکتار) (در سطح یک درصد احتمال) معنی دار شد. نتایج تجزیه کیفی نشان داد که تیمارهای دور آبیاری و آرایش کشت در صفات پروتئین خام و چربی خام معنی دار شدند. نتایج حاصل از تجزیه داده های مربوط به کارایی مصرف آب، سود ناخالص و سود خالص نشان داد که اثر متقابل بر این صفات معنی‏دار هستند. در تمام تیمارهای دور آبیاری آرایش کشت 3P بهترین تیمار آرایش کشت بود. تیمار آبیاری 2I بیشترین سود خالص را داشت و با بررسی نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل تیمارهای آرایش کشت در تیمار آبیاری 2I مشخص شد که بین تیمارهای آرایش کشت در این سطح از آبیاری تفاوت معنی داری وجود نداشته است.

با اعمال آبیاری شش روز به‏جای چهار روز می توان با مصرف آب کمتر به همان سطح از عملکرد دست یافت. همچنین در اثر اعمال آرایش کشت 140سانتی متر دو ردیفه بجای آرایش های کشت 70 سانتی متر تک ردیفه و 70 سانتی متر دو ردیفه میزان آب مصرفی را کاهش داد. نتایج کلی نشان داد با توجه به میزان آب مصرفی، روش جدید آرایش کشت 3P با دور آبیاری 2I با مصرف 3200 متر مکعب آب در هکتار از عملکرد بالاتری نسبت به آب مصرفی در واحد سطح در مقایسه با دو آرایش کاشت دیگر در همین دور آبیاری که معادل 5900 مترمکعب در هکتار برخوردار بوده است. می توان با آرایش کشت جدید با کاهش مصرف آب عملکرد زراعی را ثابت نگه داشت و بازده اقتصادی را حفظ نمود. از منظر کیفیت علوفه تولیدی نیز نتایج تغییر چشمگیری را نشان نمی دهند.