نقش نمادین ستاره در قالی های دوره اسلامی

طراحان قالی در دوران اسلامی با تاثیر از مبانی زیبایی شناسی این دین سعی کرده ا ند، از طرح ها و نقش هایی استفاده کنند که مبین فرهنگ و آیین معنوی اسلام و فاقد شائبه های غیر وحدانی باشد؛ یکی از این نقش ها ستاره است. این نقش که از قدیمی ترین نقوش مورد استفاده در قالی دست بافت است، در اغلب آثار هنری دوران اسلامی به شکل های متنوع به کار رفته است. البته قبل از ظهور اسلام نیز، این نماد در مناطق مختلف ایران با مفاهیم خاص مورد استفاده بوده است. این مساله بر اهمیت تاریخی این موضوع می افزاید. با توجه به استفاده متنوع از این نقش مایه در متن، حاشیه، ترنج و لچک انواع فرش های دوران اسلامی، لازم است پژوهشی در این خصوص انجام شود. این تحقیق نقش ستاره را در فرش از نظر زیبایی شناسی و نماد شناسی آن مورد بررسی قرار داده است. در این مقاله، شناسایی انواع ستاره و جایگاه آن در فرش بافی دوران اسلامی نیز با ارائه نمونه هایی از فرش هایی که دارای نگاره ستاره هستند صورت گرفته است. پرسشی که در این تحقیق است: مفهوم نمادین ستاره در قالی های دوره اسلامی چیست و از این نقش چگونه در قالی استفاده شده است؟ هدف این پژوهش آشنایی بیشتر با عناصر نمادین فرش ایران است. روش این تحقیق توصیفی و داده های آن از منابع کتابخانه ای و پایگاه های اطلاعاتی است. بنابر یافته های این تحقیق، نقش ستاره به عنوان نمودی بصری، نمادین و عرفانی یکی از زیباترین نقوش در هنر فرش بافی اسلامی و بیان گر تجلی انوار حق بوده است. طراحان فرش این دوران از نگاره های نمادین این عرصه که برگرفته از مفهوم اشراق و نور در عرفان اسلامی است و خداوند درآیه شریفه خود را زینت بخش آسمان به آن خطاب می فرماید (إنا زینا السماء الدنیا بزینه الکواکب) در طرح و نقش فرش استفاده می نمایند.