غنی سازی زیستی ارقام گندم نان (Triticum aestivum L.) قدیمی و جدید توسط محلول-پاشی فرم های مختلف روی و آهن

محلول پاشی، رویکردی اجرایی، پایدار، اقتصادی و کاملا موثر جهت غنی کردن عناصر ریزمغذی ضروری در دانه گیاهان زراعی است. به منظور بررسی اثر محلول پاشی فرم های مختلف روی و آهن بر انتقال مجدد ماده خشک و کیفیت دانه 4 رقم گندم نان (Triticum aestivum L.) در دو منطقه با خصوصیات خاک متفاوت در استان خراسان جنوبی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 95-1394 به اجرا درآمد. عوامل مورد بررسی عبارت بودند از: ارقام گندم (روشن، بک کراس روشن، بم و افق)؛ مصرف روی در سه سطح محلول پاشی با آب (شاهد)، سولفات روی و کلات روی و مصرف آهن نیز در سه سطح محلول پاشی با آب (شاهد)، سولفات آهن و کلات آهن (معادل 5/2 کیلوگرم در هکتار). آزمایش اول در منطقه امیرآباد بیرجند با بافت خاک لومی رسی شنی و pH 1/8 و EC 8/10 دسی زیمنس بر متر و آزمایش دوم در منطقه محمدیه بیرجند با بافت خاک لومی، pH معادل 6/7 و EC 4/4 دسی زیمنس بر متر انجام گردید. بر اساس نتایج حاصله غلظت روی و آهن دانه در امیرآباد به ترتیب 9/52 و 9/62 پی پی ام در مقایسه با مقادیر آن ها در محمدیه به ترتیب، 3/39 و 7/50 پی پی ام، کم تر بود. ارقام قدیمی تر روشن و بک کراس روشن از غلظت روی، آهن و فسفر دانه بیشتر و انتقال مجدد ماده خشک کم تری در مقایسه با ارقام جدید بم و افق برخوردار بودند. بیشترین میزان، کارایی و سهم انتقال مجدد نیز به رقم افق و پس از آن به رقم بم اختصاص داشت. در آزمایش حاضر مشاهده گردید که محلول پاشی سولفات روی منجر به بهبود 18 و 4/4 درصدی غلظت روی و نیتروژن و کاهش 15 درصدی فسفر دانه و محلول پاشی سولفات آهن نیز منجر به افزایش 13 درصدی غلظت آهن و کاهش 11 درصدی فسفر دانه در مقایسه با شاهد گردید. اثرات افزایشی فرم های سولفاته روی و آهن بر غلظت آن ها در دانه در مقایسه با فرم های کلاته نیز بهتر بود. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که استفاده از هر یک از منابع روی و آهن می تواند منجر به بهبود صفات کیفی گندم شود.