اثر گیاهان پوششی زمستانه بر پویایی جمعیت علف های هرز و رشد و عملکرد ذرت دانه-ای (Zea mays L.) (رقم سینگل کراس 704)

کاربرد مداوم علف کش ها به منظور کنترل علف های هرز مشکلات زیست محیطی گوناگونی از  جمله آلودگی آب های سطحی و زیرزمینی را در پی داشته است. استفاده از گیاهان پوششی یکی از مهم ترین روش های جایگزین و پایدار برای کاهش استفاده از علف کش های شیمیایی در بوم نظام های زراعی می باشد. به منظور بررسی تاثیر گیاهان پوششی مختلف در کنترل علف های هرز، رشد و عملکرد ذرت  (Zea mays L.) رقم سینگل کراس 704، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی96-1395در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل هفت گیاه پوششی (چاودار(Secale cereal L.)، جو(Hordeum vulgare L.)، ماشک گل خوشه ای (Vicia villosa L.)، شبدر برسیم (Trifolium alexandrinum L.)، خردل علوفه ای (Brassica junce L.)، منداب (Eruca sativa L.) و شاهد بدون گیاه پوششی) که در دو شرایط  وجین (عاری از علف هرز در کل فصل رشد) یا عدم وجین دستی (آلوده به علف هرز در کل فصل رشد) کشت شدند. گیاهان پوششی در اواسط بهمن ماه سال 1395 به صورت ردیفی و در سه برابر مقدار توصیه شده  کشت شدند. یک هفته قبل از کاشت ذرت، کلیه گیاهان پوششی با استفاده از علف کش پاراکوات (3 لیتر در هکتار) سمپاشی و سپس کاشت ذرت در درون بقایای آنها در فواصل بین و روی ردیف 75 و 18 سانتی متر به صورت دستی انجام شد. نتایج نشان داد که مقایسه تراکم و وزن خشک علف های هرز در تیمارهای مختلف گیاه پوششی  با شاهد (بدون گیاه پوششی) حاکی از پتانسیل گیاه پوششی (صرف نظر از نوع آن) در مهار علف هرز و افزایش تنوع گونه ای بود. نتایج نشان داد که وزن خشک ذرت در محدوده بقایای دو گیاه ماشک گل خوشه ای و شبدر برسیم (هر دو از تیره بقولات) و چاودار (از تیره گندمیان) روند افزایشی و در محدوده بقایای دو گونه منداب و خردل علوفه ای (هر دو از تیره شب بو) و جو  (از تیره گندمیان) روند کاهشی داشت. کمترین عملکرد دانه ذرت، در تیمارهای بقایای جو (8492 کیلوگرم در هکتار) و به دنبال آن بقایای منداب (6/9335 کیلوگرم در هکتار) و خردل علوفه ای (10220 کیلوگرم در هکتار) تولید شد. به نظر می رسد علاوه بر حجم زیاد بقایای تولیدشده به وسیله این گیاهان،  بروز اثرات دگرآسیبی ناشی از بقایای این گیاهان نیز در بروز این نتیجه دخالت داشته باشند. اما بیشترین مقادیر عملکرد دانه ذرت  به سه تیمار چاودار (8/11028 کیلوگرم در هکتار)، شبدر برسیم (2/11321 کیلوگرم در هکتار) و ماشک گل خوشه ای (8/11914 کیلوگرم در هکتار) تعلق داشت. در بین این سه، دو گیاه ماشک گل خوشه ای و شبدر برسیم در مقایسه با سایر تیمارها ماده خشک کمتری داشتند؛ اما به نظر می رسد توانایی قابل توجه این گیاهان در تثبیت بیولوژیک نیتروژن و بهبود حاصلخیزی خاک و همچنین سرعت تجزیه بالاتر بقایای این گیاهان به دلیل پایین بودن نسبت کربن به نیتروژن آنها، نقش موثری در بهبود رشد و استقرار سریع تر ذرت کاشته شده در بقایای این گیاهان داشته باشد.