نظریه امر والای مندلسزون: مواجهه با برک و بنیان گذاری امر والای آلمانی

نوشتار حاضر به بررسی نظریه امر والای موزس مندلسزون، اندیشمند عقل گرای آلمانی می پردازد. اهمیت چنین متنی در آن است که اولا پژوهش های چندانی درباره نظریه امر والای مندلسزون در زبان فارسی انجام نشده؛ ثانیا در فلسفه قاره نیز اغلب یا به دیگر وجوه فلسفه مندلسزون پرداخته شده، یا اهمیت زیبایی شناسی امر والای اش زیر سایه اندیشمندانی مانند باومگارتن، کانت کمتر به چشم آمده است. بنابراین، اهداف اصلی پژوهش حاضر نخست، معرفی یکی از چهره های شاخص زیبایی شناسی آلمانی قرن هجدهم است؛ و سپس تحلیل نظریه امر والای او که هم در مقام پلی میان نظریه های امر والا در زیبایی شناسی بریتانیایی و آلمانی عمل می کند، هم بر شکل گیری نظریه امر والای کانت تاثیر داشته و هم خود بداعتی دارد که آن را مستقلا مبدل به حوزه ای مهم برای پژوهش می سازد. پژوهش حاضر با روش متن محور و براساس متون اصلی مندلسزون درباره امر والا انجام شده است تا وجوه گوناگون این نظریه سنجیده شوند. از این رهگذر نتیجه گرفته ایم که گرچه مندلسزون تا حدی وامدار نظریه برک بود و آن را به جهان آلمانی معرفی کرد؛ به سبب پایبندی اش به عقل گرایی ولفی، خود نظریه ای بدیع را بسط داد که از یک سو مفهوم کمال و دیگر اصول اساسی زیبایی شناسی عقل گرایانه را حفظ می کند و از سوی دیگر عناصر نوی نظریه امر والای برک را، در چارچوب نظریه امر والای خود می آورد. بنابراین، در بخش نخست مقاله کلیات زیبایی شناسی مندلسزون را طرح کرده ایم و در بخش دوم با جزئیات بیش تر به بررسی وجوه گوناگون نظریه امر والای او با تکیه بر متون اصلی اش پرداخته ایم.