اثر متغیرهای حسابداری بر صرفه جویی به مقیاس بانک ها با استفاده از تئوری محدودیت ها

تئوری محدودیت ها[i] یکی از فنون تصمیم گیری در حسابداری مدیریت استراتژیک[ii] و از تئوری های نوین ارزیابی عملکرد بوده که با نگرش سیستماتیک به بنگاه و هماهنگ با استراتژی رهبری هزینه ها، به راهبرد رشد می اندیشد. استفاده از مفاهیم تئوری محدودیت ها در تبیین صرفه جویی به مقیاس[iii] که از مفاهیم اقتصاد مدیریت است، می تواند منجر به تفکر سیستمی در بانک ها گردد. مفهوم صرفه جویی به مقیاس، به تغییر در تولید محصولات به ازای تغییر در نهاده ها و کسب مزیت کاهش هزینه در اثر افزایش حجم ستاده اشاره دارد. در این تحقیق صرفه جویی به مقیاس17 بانک کشور در بازه ی زمانی96-1386بر اساس رویکرد تئوری محدودیت ها محاسبه گردید. با استفاده از مدل ترنسلوگ[iv] و نرم افزار4.1Frontier میانگین صرفه جویی به مقیاس بانک های کشور بر اساس مفاهیم تئوری محدودیت ها معادل 0.16 تخمین زده شد.یافته های این تحقیق دلالت برآن دارد که مجموعه ی نظام بانکی کشور از صرفه های مقیاس برخوردار می باشد اما از پتانسیل موجود، بهره برداری کامل ننموده و پایین تراز ظرفیت بالقوه فعالیت می نماید. هم چنین بر اساس نتایج این تحقیق، بین نسبت حقوق صاحبان سهام به دارایی ها و صرفه جویی به مقیاس بانک ها با استفاده از تئوری محدودیت ها رابطه ی معکوس وجود دارد. بطوریکه با افزایش حقوق صاحبان سهام مقدارعددی صرفه جویی به مقیاس کاهش یافته و با توجه به کوچکتر از یک بودن آن، بانک ها همچنان در موقعیت صرفه جویی به مقیاس فزآینده ی بیشتر، ظرفیت بالقوه بالاتر و بهره وری پایین تر قرارخواهند گرفت. لذا به عقیده ی نگارندگان این مقاله، ادغام بانک ها بدون توجه به توابع هزینه و صرفه جویی به مقیاس آنها منجر به کاهش بهره وری گردیده و نتیجه ی مطلوب را نخواهد داشت. [i] Theory of Constraints (TOC) [ii] Strategic Management Accounting(SMA) [iii] Economies of Scale (ES) [iv] Transcendental Logarithmic Cost Function (Translog)