تاثیر اندیشه های حدیثی بر معناشناسی اصطلاحات حدیثی: بررسی نمونه اصطلاح «حدیث شاذ» نزد درایه نگاران اهل سنت با تاکید بر دیدگاه ابن صلاح شهرزوری (م 643ق)

وجود مولفه «عدم شذوذ» در تعریف حدیث صحیح نزد اهل سنت، سبب اهمیت حدیث شاذ نزد ایشان شده است؛ چه آن که حدیث شاذ در زمره احادیث ضعیف و مردود جای می گیرد. مطالعه منابع موجود، حکایت از وجود سه معنا از حدیث شاذ نزد ایشان دارد. این معانی به لحاظ تاریخی به ترتیب از شافعی (م204ق)، حاکم نیشابوری (م 405ق) و شاگردش ابویعلی خلیلی قزوینی (م 446ق) ارائه شده است. بررسی آثار درایه در دوره های متاخر و معاصر، نشان از پذیرش نظر شافعی و رد دو تعریف دیگر دارد. پرسشی که در این باره اهمیت می یابد اینکه سبب تفوق تعریف شافعی بر سایرین چیست؟ این نظر از کدام زمان و به دست کدام عالم ترجیح داده شده است؟ بررسی آثار درایه ای موجود حاکی از آن است که تلاش های ابن صلاح شهرزوری (م 643ق) در این خصوص موثر بوده است. داوری وی در این باره، از یکسو ناظر به صحیح بخاری و از سوی دیگر متاثر از نتایج نامطلوب حاصل از دو تعریف دیگر است. مولفه «تفرد راوی ثقه» در تعریف حاکم نیشابوری و «تفرد راوی» در تعریف خلیلی قزوینی، سبب می شود تا متفردات راویان ثقه یا مطلق متفردات راویان در صحیح بخاری در زمره احادیث شاذ جای گیرد. امری که با جایگاه ویژه این کتاب نزد اهل سنت ناهمگون است. از این رو ابن صلاح که خود بدین نکته تصریح دارد، آن را دلیل ترجیح نظر شافعی اظهار کرده است.