نقش پنبه سوخته در کنترل خونریزی از دیدگاه طب سنتی ایران

خونریزی ممکن است به علت جراحت، اختلالات خون یا اثر دارو رخ دهد، متوقف کردن خونریزی اغلب مستلزم اقدام فوری پزشکی است و می تواند سبب ناتوانی و مرگ‏ ومیر بیماران شود. داروهای متداول هموستاتیک در دسترس نیستند و اثربخشی محدودی دارند. از طرفی این داروها گران بوده و بار اقتصادی ناشی از روش های درمانی مختلف، سبب ایجاد مشکلات متعددی برای جامعه می شود. طب سنتی ایران که یکی از مکاتب طبی کل‏ نگر می باشد، روش های درمانی ویژه ای در این خصوص دارد که شناخت آن ها برای جامعه پزشکی خالی از فایده نیست. در منابع طب ایرانی برای کنترل خونریزی ترکیبات طبیعی مختلفی استفاده شده است که از آن جمله می توان به انواع خاکستر اشاره کرد. یکی از انواع پرکاربرد آن، پنبه سوخته است. هدف از این مقاله، استخراج پنبه سوخته به عنوان بندآورنده خونریزی در متون طب سنتی ایران به عنوان مکتبی غنی با سابقه تاریخی پربار است.

 این مطالعه مروری یک نوع بررسی کتابخانه ای است. به این منظور ابتدا کاربرد خاکستر و پنبه با کلید واژه های مختلفی در بندآوردن خونریزی در منابع معتبر طب سنتی ایران از قبیل قانون در طب، الحاوی و ذخیره خوارزمشاهی بررسی شد. سپس در پایگاه های اطلاعاتی از جمله PubMed, SID, Google Scholar اثرات این مفرده بر روی خونریزی تا می 2019 برای یافتن شواهد علمی جستجو شد.

 خاکستر به عنوان درمان مجرب در بندآوردن خونریزی در منابع معتبر مختلفی در طب سنتی ایران ذکر شده است. حکما با خواص مختلفی که برای پنبه قائل هستند، آن را مانع سیلان خون معرفی می کنند که خونریزی را بند می آورد و باعث جمع شدن اجزا می شود.

 از آنجایی که اثرات ضد خونریزی پنبه در منابع مختلفی از طب مدرن اثبات شده است، بنابراین در زخم هایی که پیچیده نیستند و شریان درگیر نیست و سایز کوچک با عمق کم دارند می توان از سوخته گاز استریل یا پنبه سوخته که ارزان و در دسترس است، استفاده کرد.