ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻣﻮﺍﺟﻬﻪ ﻛﻠﻴﻨﻲ ﻭ ﺻﺪﻭﻕ ﺑﺎ ﺍﺣﺎﺩﻳﺚ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ

ثقه الاسلام کلینی و شیخ صدوق، دو محدث بزرگ امامیه و صاحب دو اثر گرانسنگ حدیثی الاصول من الکافی و التوحید ، هر کدام میراث جریانی از تاریخ حدیث و کلام روایی بر امامیه هستند که بر پایه الگو و نظام معرفتی خویش، روایات مرتبط با اراده خداوند را گزینش و تبویب کرده اند. نقاط اشتراک نظر این دو محدث عظیم الشان همانند حدوث اراده، صفت فعل بودن، حتمی و غیرحتمی بودن و پوشش عالم تکوین و تشریع و... اگرچه فراوان است، اما بارزترین نقطه افتراق شیخ مرتبط با از مطالب دیگریصدوق و کلینی، در نحوه ارائه مضامین اراده خداوند، هم چون مراتب فعل الهی است. کلینی اگرچه بر حسب روایاتی به ذومرتبه بودن از آن رو که قرابتی با جبر فعل خداوند معتقد است، اما شیخ صدوق همین مضامین را احتمالا در افعال دارد، نقل نکرده و وجهه آدمی، و نشان دادن الهی در مشیت خویش را بیان نقش همت عمومیت و شمول اراده و مشیت خداوند قرار داده است.