شناسایی عوامل موثر بر توسعه فرهنگ وقف با رویکرد تحلیل مضمون در آستان قدس رضوی

وقف به عنوان یکی از مصادیق مهم خیرات در دین اسلام و ادیان دیگر به شمار می رود. وقف همواره پشتوانه نیرومندی برای تامین زندگی مادی خصوصا برای مردم کم درآمد و مستضعفان و نیز توسعه فرهنگ دینی، معارف غنی قرآنی و اسلامی و بهبود وضعیت اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بوده است. پژوهش حاضر در تلاش است با اتخاذ رویکرد کیفی مبتنی بر روش تحلیل مضمون که به دنبال خروجی مضامین پایه، سازمان‏دهنده و فراگیر مرتبط با مسئله تحقیق است به این پرسش پاسخ دهد که آیا می توان عواملی را درگستره سطوح فرهنگ شناسایی کرد که باعث توسعه سنت حسنه وقف در آستان قدس رضوی گردد؟ این پژوهش بر اساس هدف تحقیق از نوع اکتشافی و نحوه گردآوری اطلاعات از نوع کتابخانه ای و میدانی می باشد. جامعه آماری تحقیق جهت انجام مصاحبه های نیمه ساختاریافته شامل اساتید، سیاست گذاران، عوامل اجرایی، متولیان و واقفین بودند. نمونه گیری به روش گلوله برفی انتخاب گردید و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار MAXQDA صورت پذیرفت که در مجموع 75 مضمون پایه و 13 مضمون سازمان‏دهنده ذیل سه مضمون فراگیر ظواهر، ارزش‏ها و باورها استخراج گردید. در سطح باورها 3 مقوله عامل ایجاد گفتمان وقف، اعتمادسازی و بسترسازی و در سطح ارزش ها نیز 3 مقوله تکریم واقفین، تقویت ارزش های اجتماعی و دینی توسعه وقف مشارکتی و در سطح ظواهر و مصنوعات 8 مقوله تخصصی کردن مقوله وقف، سیاست گذاران ومجریان، گسترش اشکال و زمینه های وقف، حذف موانع و تنگناهای وقف، بازسازی موقوفات، اطلاع‏رسانی و تبلیغات شناسایی گردید.