بررسی اثر کلرید کلسیم و سلنیوم بر مقاومت به دمای بالا در گندم (Triticum aestivum L.)

جهت بررسی چگونگی اثر برخی ترکیبات شیمیایی ازجمله کلسیم و سلنیوم بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه گندم در ایجاد مقاومت در مقابل افزایش دمای محیط، آزمایشی در سال زراعی 97-1396 اجرا شد. این آزمایش به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه آزمایشی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. در این آزمایش سه عامل مورد بررسی قرارگرفت. عامل اول (کرت های اصلی): سه تاریخ کاشت شامل (20 آبان به عنوان تاریخ کاشت معمول، 20 آذر و 20 دی)، عامل دوم (کرت های فرعی): محلول پاشی ترکیبات شیمیایی مختلف شامل 1) آب شهری (شاهد)، 2) کلرید کلسیم (10 میلی مولار) 3) سلنیوم (4 میلی گرم در لیتر) و عامل سوم (کرت های فرعی): ارقام مختلف گندم شامل (چمران و استار) بود. با توجه به نتایج به دست آمده، در زمان استفاده از کلرید کلسیم برای محلول پاشی، در تاریخ کشت سوم تعداد دانه در سنبله نسبت به تاریخ کاشت 20 آبان فقط 12 درصد کاهش پیدا کرد در حالی که در تیمارهای شاهد و سلنیوم تعداد دانه در سنبله 36 درصد کاهش یافت. در تاریخ کاشت سوم، عملکرد دانه در تیمار شاهد 3/49 درصد و در تیمار سلنیوم 9/49 درصد نسبت به تاریخ کاشت اول کاهش نشان داد در حالی که در تیمار کلرید کلسیم کاهش عملکرد 8/23 درصد بود. در هر سه تاریخ کاشت، در زمانی که از کلرید کلسیم به عنوان محلول پاشی استفاده شد دوره پر شدن دانه نسبت به تیمارهای شاهد و سلنیوم طولانی تر بود. طولانی شدن دوره پر شدن دانه در زمان استفاده از کلرید کلسیم می تواند یکی از مهم ترین عواملی باشد که منجر به کاهش کمتر وزن هزار دانه و عملکرد دانه نسبت به بقیه تیمارها شده است. چون در این شرایط زمان کافی برای انجام فتوسنتز جاری و انتقال مجدد مواد به دانه های در حال پر شدن وجود دارد. در نهایت می توان نتیجه گرفت که محلول پاشی کلرید کلسیم می تواند از طریق کاهش اثرات منفی تنش گرما در زمان گرده افشانی، افزایش دوره پر شدن دانه و وزن هزاردانه نقش مهمی در کاهش اثرات تنش گرمای آخر فصل در گندم داشته باشد.