بازنمایی پیاده روی اربعین در صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران؛ مطالعه موردی: مستندهای «شما چه کسی هستید؟» و «حاشیه ای کوتاه از یک متن بلند» از وحید چاوش

پیاده روی اربعین در عصر حاضر مبدل به اصلی ترین آئین و مناسک شیعی شده است. همین جایگاه، لزوم مطالعه و کنکاش پیرامون آن را  از منظر های مختلف دوچندان می کند. یکی از این منظر ها، برش تحلیلی رسانه ای به آئین اربعین است. اینکه رسانه های جمعی و اجتماعی چگونه به این پدیده می پردازند و باید بپردازند؟، مسئله ای مهم و اساسی است. این مقاله در رویکردی ارتباطی و رسانه ای به مطالعه بازنمایی پیاده روی اربعین در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پرداخته است. در این جهت دو مستند از وحید چاوش به عنوان فرد رسانه ای فعال در این موضوع به نام های (شما چه کسی هستید؟ و حاشیه کوتاه بر یک متن بلند) مورد تحلیل قرار گرفته است. روش استفاده شده در این مقاله نشانه شناسی جان فیسک که با مبنا قرار دادن هر کدام از اپیزودهای دو مستند به عنوان واحد تحلیل، نشانه ها در سه سطح رمزهای اجتماعی، فنی و ایدئولوژیک مورد بررسی قرار گرفته است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که می توان نوع بازنمایی ارائه شده از اربعین در این دو مستند در چهار بعد سیاسی، فرهنگی و اجتماعی ، معنوی و تمدنی تقسیم بندی کرد. در بعد سیاسی، مولفه هایی همچون استکبارستیزی و حق طلبی، وحدت اسلامی مطرح می شود. در بعد فرهنگی-اجتماعی می توان به فرهنگ تواضع، تعاطی و تعامل فرهنگی، فرهنگ نذر، فرهنگ ایثار و فداکاری و کارکرد تربیتی اربعین اشاره کرد. در بعد معنوی همدردی با اسرای اهل بیت (ع) ، دعا و شفاعت طلبی در بعد معنوی نیز منجی گرایی و فرادینی بودن از جمله موارد بازنمایی شده است. نمادهای مذهبی، فرهنگی و ملی نیز در قالب غذاها ، پرچم و رسوم هر کدام از کشورها نمود بارز و عینی دارد.