شناسایی و دسته بندی الگوهای ذهنی معماران در قضاوت زیبایی شناسانه نمای ساختمان های مسکونی آپارتمانی با کاربست تحلیل عامل Q

نمای ساختمان به عنوان بخش مهمی از منظر خرد، تاثیر بسیاری بر ادراک زیبایی شناسانه افراد از محیط شهری دارد. این امر لزوم توجه پایه ای به آن در فرآیند خلق اثر معماری را یادآور می شود. هریک از این نماها توسط معماران و طراحانی با الگوی ذهنی متفاوت طراحی شده و حاصل آن، شکل گیری جلوه بصری و هویت کنونی شهر است. به دنبال این موضوع، پژوهش حاضر با هدف شناسایی و دسته بندی ویژگی های فرمی (کالبدی) موثر بر ادراک زیبایی شناسانه نمای ساختمان های مسکونی- آپارتمانی و تعیین الگوهای ذهنی غالب در میان متخصصین حوزه معماری در خصوص ارزیابی زیبایی شناسانه نما انجام گرفته است. روش پژوهش بر حسب هدف بنیادی، به لحاظ ماهیت پژوهش اکتشافی و از حیث گردآوری داده ها، توصیفی- پیمایشی است و به طور کل دارای روش پژوهش آمیخته است که از الگوواره پراگماتیسم اخذ می گردد. شناسایی عوامل موثر بر زیبایی شناسی نما، در سه بخش 1- تحلیل محتوای اسنادی، 2-پیمایش دلفی طی دو مرحله و 3- تحلیل نشانه شناختی با بهره گیری از ابزار دستور زبان منظر انجام گرفته است. در پیمایش دلفی، از میان متخصصین فعال در حوزه آموزش و طراحی معماری، تعداد 12 نفر به شیوه نمونه گیری گلوله برفی انتخاب گردید که این حجم نمونه از طریق اشباع نظری در دستیابی به عوامل به دست آمده است. در گام پیمایش، جهت دست یابی به الگوهای ذهنی افراد متخصص، در نهایت پرسشنامه حاصل از 3 بخش طرح شده در میان 20 نفر از آنان توزیع گردید. با انجام تحلیل عامل کیو به عنوان روشی برای تشخیص و گزارش الگوهای ذهنی افراد که با استفاده از نرم افزار SPSS- 22 انجام یافت، مشخص گردید که در میان متخصصین چهار الگوی ذهنی غالب شامل دیدگاه جزنگر (جزئیات کاربردی)، جزنگر (جزئیات تزئینی)، کل گرا (ساختارمحور) و کل گرا (قاعده محور) در هنگام قضاوت زیبایی شناسانه نما وجود دارد. کاربست این الگوها که می توان آنها را مولدهای ثانویه حاصل از آموزش (اعم از دانشگاهی و محیطی) و شخصیت افراد دانست، می تواند عوامل پردازشگر نهایی در فرایند طراحی و دستیابی به محصول معماری و ارزیابی زیبایی شناسانه آن باشد.