مبانی فلسفه اگزیستانسیالیسم در غزلیات شاه نعمت الله ولی

شاه نعمت الله ولی ماهانی از عارفان و شاعران مشهور سده ی هشتم و اوایل سده نهم هجری است که تصوف ایرانی را وارد مرحله ی تازه ای ساخت و او از دیدگاه نفوذ معنوی در تاریخ عرفان و فرهنگ و ادب ایرانی دارای منزلتی خاص می باشد. وی از جمله افرادی است که به پیروی از ابن عربی در غزلیاتش بر مساله وحدت وجود تکیه کرده؛ غزلیاتی که سرشار از اصطلاحات دینی، عرفانی و فلسفی است.
اگزیستانسیالیسم «existentialism» یا «فلسفه وجودی» یکی از نگرش ها و مکاتب مهم فلسفی در قرن های 19 و 20میلادی است که گاهی از آن با عنوان «مکتب اصالت وجود انسان» یاد می شود؛ زیرا محور اصلی کاوش های این فلسفه، «وجود انسان» است و به مکتب اصالت وجود انسان شهرت پیدا کرده است. اگزیستانسیالیست ها (وجود گرایان امروزی) معتقدند که وجود بر ماهیت مقدم است و انسان را که با ظهور سقراط نقش بارز دوران ابتدایی خود را از دست داده بود، در کانون توجهات خود قرار داده اند و معتقدند که او با اعمال خود ماهیتش را می سازد.
هدف اصلی پژوهش که با روش تحلیل محتوایی و تکیه بر ابیات مرتبط با موضوع انجام می شود، این است که برخی نشانه های فلسفه اگزیستانسیالیسم را ازجمله محوریت انسان، تقدم وجود بر ماهیت و بحث آزادی مطلق او در غزلیات شاه نعمت الله بررسی نماید تا شاید از این رهگذر بتوان نقطه اتصالی میان اندیشه های شاه نعمت الله و برخی فلاسفه اگزیستانسیالیست برقرار ساخت و به این نتیجه برسد که می توان شاه نعمت الله ولی را هم از دیدگاهی مثل برخی متفکران اگزیستانسیالیست محسوب کرد. از آنجا که بررسی نظریات جدید از جمله فلسفه اگزیستانسیالیسم کمتر در تحلیل متون عرفانی مورد توجه بوده، این تحقیق می تواند نوآوری در این زمینه محسوب گردد.