نقایص جهت گیری اجتماعی: شاخص شناسایی کودکان با ریسک ابتلا به اتیسم

ناکامی در جهت گیری به سوی محرک های اجتماعی، از علائم ابتدایی اتیسم است که در شناسایی زودهنگام اتیسم حائز اهمیت است؛ بنابراین، پژوهش حاضر با هدف مقایسه جهت گیری اجتماعی در کودکان با ریسک بالا و پایین اتیسم انجام شد.

این پژوهش از نوع علی-مقایسه ای بود. جامعه آماری، شامل تمامی کودکان پسر 12-10ماهه ساکن شهر تهران بود. تعداد 53 کودک از طریق نمونه گیری طبقه ای انتخاب شده و براساس ملاک های تشخیصی، به یک گروه آزمایش (13 کودک در ریسک) و دو گروه گواه (20 کودک تاخیری و 20 کودک سالم) گماشته شدند. تحول عمومی کودکان با پرسشنامه سنین و مراحل (سوکر و بریکر، 1995) و سطح تحول هیجانی-کارکردی آن ها با پرسشنامه تحول هیجانی-کارکردی (گرینسپن، 2002) بررسی شد. سپس، حرکات چشم کودکان در پاسخ به سه آزمون دیداری مرتبط با جهت گیری اجتماعی: جهت گیری به سوی حرکت زیستی، تصاویر پویای اجتماعی و نگاه مستقیم با استفاده از ردیاب چشم (Tobii, TX300) ثبت شد. یافته ها با آزمون های آماری تحلیل واریانس کروسکال والیس، تحلیل واریانس یک طرفه (ANOVA)، ویلکاکسون، t وابسته و آزمون بونفرونی در سطح معناداری 0٫05 و با استفاده از نسخه 21 نرم افزار SPSS بررسی شد.

نتایج نشان داد بین سه گروه در متغیرهای جهت گیری به سوی حرکت زیستی (0٫336=p) و نگاه مستقیم (0٫892=p) اختلاف معنادار آماری وجود ندارد اما در متغیر جهت گیری به سوی محرک های پویای اجتماعی اختلاف معنادار آماری وجود دارد (0٫003=p). همچنین، توزیع نگاه بین جفت محرک های همزمان برای آزمون جهت گیری به سوی حرکت زیستی در دو گروه سالم و تاخیری هدفمند (0٫002=p) و در گروه در ریسک (0٫116=p) تصادفی بود. توزیع نگاه بین جفت محرک های هم زمان برای آزمون جهت گیری به سوی محرک های اجتماعی در گروه سالم (0٫001=p) و تاخیری (0٫005=p) هدفمند و در گروه در ریسک (0٫283=p) تصادفی بود. توزیع نگاه بین جفت محرک های هم زمان برای آزمون جهت گیری به سوی نگاه مستقیم در گروه سالم (0٫940=p)، تاخیری (0٫086=p) و در ریسک (0٫600=p) تصادفی بود.

باتوجه به یافته ها استنباط می شود جهت گیری اجتماعی از ماه های اول در کودکان در ریسک، صدمه دیده است و بررسی آن از طریق ردیاب چشم می تواند در شناسایی زودهنگام این کودکان مفید باشد.