نوسان و انتقال قیمت در زنجیره بازار برنج ایرانی: شواهدی از بازار رقم کامفیروزی

نوسان و انتقال ناقص قیمت در بازارهای مواد غذایی به ویژه در کشورهای در حال توسعه همواره بر رفاه تولید کنندگان و مصرف کنندگان تاثیر می گذارد. بنابراین، هدف از این مطالعه، بررسی رابطه قیمت در بازارهای عمودی (بازار سر مزرعه، بازار خرده فروشی و بازار عمده فروشی) برنج به عنوان غذای اصلی مردم ایران با استفاده از مدل تصحیح خطای برداری (VECM) و مدل واریانس ناهمسانی شرطی خودتوضیح (GARCH) است. داده های مورد استفاده بر اساس مشاهدات ماهیانه قیمت ها در بازار برنج کامفیروزی از فروردین ماه 1376 تا اسفند 1394 بوده است. نتایج نشان داد که جهت علیت گرنجر و انتقال جزئی قیمت ها از بازار سر مزرعه به بازار خرده فروشی و همچنین از سطح بازار عمده فروشی به بازار سر مزرعه و بازار خرده فروشی به بازار عمده فروشی است. به طوری که اگر قیمت های عمده فروشی یک درصد افزایش یابد، قیمت سر مزرعه در حدود 37/0 درصد افزایش خواهد یافت. همچنین، اگر قیمت خرده فروشی به میزان یک درصد افزایش یابد، قیمت عمده فروشی در حدود 36/0 درصد افزایش خواهد یافت. علاوه بر این، اگر قیمت سر مزرعه یک درصد افزایش یابد، قیمت خرده فروشی در حدود 08/0کاهش خواهد یافت. نتایج همچنین نشان داد که نوسانات خرده فروشی و عمده فروشی تاثیرات مثبتی بر نوسان قیمت سر مزرعه از خود نشان می دهند (به ترتیب 50/0 و 31/0). علاوه براین، نوسان قیمت خرده فروشی بیش از همه به نوسان قیمت عمده فروشی حساس است و حساسیت نوسان قیمت در سطح خرده فروشی از از سایر سطوح بازار بیشتر است (در حدود 56/0). در نهایت، به منظور افزایش شفافیت اطلاعات و افزایش کارایی انتقال قیمت در بازار برنج کامفیروزی، پیشنهاد شد که تعاونی های بازاریابی این محصول افزایش یابد و بیش از پیش حمایت شود.