تغییرات زمانی و مکانی تاج بارش توده راش (Fagus orientalis Lipsky) خالص در جنگل های هیرکانی شمال ایران

تغییرات زمانی و مکانی تاج بارش در بوم سازگان های جنگلی مفاهیم بوم شناسی مهمی دارد. در این پژوهش تغییرپذیری مکانی و زمانی تاج بارش و نیز اثرات تاج پوشش و خصوصیات باران بر تغییرات تاج بارش ارزیابی شدند. نمونه برداری های باران و تاج بارش از مهر 1394 تا مهر 1396 در زمان رشد کامل برگ درختان تا قبل از شروع خزان برگها در توده طبیعی راش (Fagus orientalis) خالص واقع در سری بهاربن جنگل آموزشی پژوهشی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران (جنگل خیرود) انجام شد. میانگین شاخص سطح برگ توده (LAI) و درصد روشنه تاج پوشش در فصل برگدار به ترتیب 6 و 2/6 درصد برآورد شدند. تراکم درختان در توده 188 درخت در هکتار با سطح مقطع 51 مترمربع در هکتار، اندازه گیری شد. در طول دوره مطالعه، 25 رخداد باران با مقدار تجمعی 8/784 میلیمتر ثبت گردید. تغییرات الگوهای مکانی تاج بارش در چهار کلاسه باران 15>، 30-15، 50-30 و <50 میلیمتر در طول دوره مطالعه مشاهده شد. مقدار تاج بارش و تغییرات مکانی تاج بارش (ضریب تغییرات تاج بارش (CVTF%))، با افزایش عمق باران و شدت بارندگی به ترتیب افزایش و کاهش معنی دار داشت (01/0>P). پژوهش حاضر نشان داد عمق باران و شدت بارندگی را می توان به عنوان مهمترین فاکتورهای اثرگذار بر مقدار، تغییرات مکانی و ثبات زمانی تاج بارش دانست. شناخت تغییرات مکانی و ثبات زمانی تاج بارش، به مدیران جنگل در اجرای عملیات پرورشی به منظور مدیریت بهینه توده های جنگلی یاری خواهد کرد تا درک بهتری از پراکنش مکانی تاج بارش رسیده به کف جنگل، از لحاظ دسترسی خاک جنگل به آب و مواد غذایی داشته باشند.