سینتیک رهاسازی مس توسط DTPA از خاک های آهکی استان آذربایجان شرقی

مس از عناصر غذایی کم مصرفی است که سرعت رهاسازی عامل مهمی در تعیین زیست فراهمی آن برای گیاه در خاک های آهکی می باشد. در این تحقیق، سینتیک عصاره گیری مس بومی  در 21 خاک آهکی سطحی (30-0 سانتی متر) از استان آذربایجان شرقی با روش DTPA مطالعه و بهترین مدل سینتیکی از بین  مدل های برازش یافته انتخاب شد. برای این منظور، به 10 گرم خاک هوا خشک 20 میلی لیتر محلول 005/0 مولار DTPA-TEA افزوده و تکان داده شد ودر زمان های 16/0 تا 200 ساعت غلظت مس رهاسازی شده تعیین شد.  سپس قابلیت مدل های مرتبه صفر، اول، دوم، سوم، الوویچ، تابع توانی، پخشیدگی پارابولیک، مرتبه اول لاگرگرن و بلانچارد در توصیف فرآیند سینتیک ارزیابی شد.  نتایج نشان داد که  با افزایش زمان عصاره گیری غلظت مس رها شده با روش DTPA-TEA افزایش یافت و در زمان 72 ساعت به یک تعادل نسبی رسید. تا 200 ساعت، معادله های الوویچ ساده شده و دو ثابته بهترین برازش را به داده های سینتیکی داشتند، اما در دامنه 16/0 تا 20 ساعت، علاوه بر این دو معادله، معادله پخشیدگی پارابولیک نیز برازش خوبی داشت. معادله های مرتبه اول لاگرگرن و بلانچارد با وجود دامنه وسیع ضرایب تبیین، در 21 خاک مورد مطالعه به داده ها برازش مناسبی نداشتند. حاصل ضرب αsβst معادله الوویچ ساده شده(qt = 1/βs ln(αsβs) + 1/βs lnt) برای 15 دقیقه اول در تمام خاک ها بیشتر از یک بود.  ثابت b معادله دو ثابته یا تابع توانی (qt = atb) با درصد شن و CEC خاک های مورد مطالعه به ترتیب ضرایب همبستگی مثبت (*47/0=r) و منفی (*45/0- =r) معنادار  داشت. بیشترین ضریب همبستگی در بین پارامترهای معادلات سینتیکی برتر بین ab با sβ مشاهده شد.