بررسی رابطه ایمان و عمل از دیدگاه ابن تیمیه

درباره رابطه مفهومی «ایمان» و «عمل» دیدگاه های مختلفی بیان شده است. برخی مانند خوارج راه افراط، و برخی مانند مرجئه راه تفریط را پیموده اند. جستار حاضر درصدد بیان بررسی دیدگاه ابن تیمیه در این زمینه برآمده است و می توان از ظاهر کلمات ابن تیمیه سه نظریه را استخراج کرد: 1. رکن بودن مطلق عمل برای ایمان؛ 2. تلازم بین ایمان و عمل؛ 3. تقسیم اعمال به باطنی و ظاهری و ادعای رکنیت اعمال باطنی. در این صورت، عمل قلبی، جزء ایمان خواهد بود؛ اما اعمال ظاهری لازمه جداناپذیر ایمان هستند. جمع بندی دقیق سه نظریه به جزء بودن عمل برای ایمان ختم می شود و با دقت عقلی، نظریه سوم به همان نظریه اول برمی گردد. با این بیان، ابن تیمیه اعمال ظاهری را در ظاهر، داخل در مفهوم ایمان ندانسته است؛ اما لازمه ای جدایی ناپذیر برای اسلام قرار داده که همان جزئیت عمل را نشان می دهد. این در حالی است که شیعه و ائمه مذاهب اربعه نظری برخلاف نظر ابن تیمیه دارند و عمل را داخل در مفهوم ایمان ندانسته اند.