تحلیل جریان های تکفیری و پیامدهای سیاسی - امنیتی آن در جمهوری اسلامی ایران

اقدامات جریان های تکفیری و رقابت ژئوپلیتیکی قدرت های منطقه ای و فرا منطقه ای در قالب جنگ های نیابتی به بهانه مقابله با تکفیر، باعث بروز بحران و تداوم ناامنی در کانونی ترین نقطه خاورمیانه شده و پیامدهای سیاسی و امنیتی بسیاری را به وجود آورده است که این پژوهش به تحلیل و تبیین این پیامدها در امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران پرداخته است.

پژوهش حاضر از نظر ماهیت داده ها، کیفی که با استفاده از تکنیک نظریه زمینه ای انجام شده است. جامعه آماری تحقیق، 20 نفر از نخبگان سیاسی و امنیتی و مطلعان دانشگاهی در سطح راهبردی بوده که به صورت هدفمند و از طریق مصاحبه های عمیق نیمه ساختاریافته، نسبت به جمع آوری داده ها و اطلاعات از آن ها اقدام شده و سپس بر مبنای نظریه زمینه ای، تحلیل و اعتباریابی شده است.

یافته های تحقیق نشان داد در بخش شرایطی، مقوله های سیاسی شدن موضوعات فرهنگی و اجتماعی، کاهش احساس امنیت، ترویج افراط گرایی مذهبی، نفی جمهوریت و مشارکت سیاسی، تلاش برای تضعیف نظام و ترویج قوم گرایی، در بخش فرآیندی، مقوله های افراط گرایی و خشونت سازمان یافته، ضعف در مدیریت موضوعات سیاسی، چالش اقتدار و مشروعیت دولت عراق و سوریه، ایران هراسی، خلا نظم امنیتی کارآمد، تسلط و نفوذ غرب و اسرائیل بر جریان های تکفیری، پشتیبانی مالی و تجهیزاتی عربستان و هم پیمانان از تکفیر، در بخش راهبردی، مقوله های ایجاد ناامنی در داخل، تضعیف محور مقاومت و امنیت سازی برای اسرائیل و تسلط بر منطقه و در بخش پیامدی، کاهش امنیت سیاسی، انتقال ناامنی به داخل حوزه سرزمینی و تهدید منافع ایران در منطقه احصاء شد. نتیجه گیری: براساس یافته ها و مدل پارادایمی مقاله، مولفه ها و شرایط علی و زمینه ای در محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران برای ظهور و بروز افراط گرایی مذهبی وجود داشته و بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای، راهبردهای خود را متناسب با آن ترسیم و با فرآیندها و مکانیزم های داخلی و خارجی، افراط گرایی را ایجاد کرده اند که پیامد آن انتقال ناامنی به ج.ا.ایران بوده است.