پویایی عناصر غذایی و نرخ تجزیه سوزن های نوئل (Picea abies Karst) در رویشگاه های استراسان سوئد و لاجیم ایران

تغییر رویشگاه منجر به بروز تفاوت هایی در نرخ تجزیه و پویایی عناصر غذایی لاشبرگ ها شده و اثرات زیادی بر عوامل کنترل کننده فرایند تجزیه دارد. در تحقیق حاضر نرخ تجزیه و پویایی عناصر غذایی سوزن های نوئل در دو عرصه جنگل کاری شده رویشگاه طبیعی و غیرطبیعی (استراسان سوئد و لاجیم ایران) به مدت 363 روز ارزیابی شد. عناصر غذایی مانند نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، منگنز و لیگنین براساس روش های اندازه گیری استاندارد و همچنین متغیرهای حد نهایی، ضریب ثابت تجزیه و ظرفیت تولید هوموس از طریق روابط مربوط در هردو رویشگاه بررسی شد. غلظت های عناصر غذایی و لیگنین به طور مجزا در هر کشور و با استفاده از روش های اندازه گیری مشابه انجام گرفت. نتایج نشان داد که کیفیت اولیه سوزن ها، به غیر از کلسیم و منگنز، در رویشگاه لاجیم (غلظت های عناصر غذایی نیتروژن، فسفر، پتاسیم و منیزیم به ترتیب 63/12، 23/1، 85/9 و 51/1 میلی گرم در گرم) بهتر از استراسان (غلظت های کلسیم و منگنز به ترتیب 4/13 و 38/1 میلی گرم در گرم) بود. الگوی پویایی عناصر غذایی سوزن ها در دو رویشگاه در طی مدت زمان مطالعه مشابه هم بوده ولی در روز 363 از نظر غلظت های منگنز و فسفر اختلافات معنی داری در سطح اطمینان 95 درصد بین دو رویشگاه مورد بررسی مشاهده شد. میزان وزن باقی مانده در دو رویشگاه در پایان دوره انکوباسیون اختلاف معنی داری نشان نداد (رویشگاه لاجیم و استراسان به ترتیب 69/77 و 92/78 درصد). ضریب ثابت تجزیه و ظرفیت تولید هوموس در رویشگاه لاجیم (به ترتیب 24/0 درصد در روز و 66 بخش) بیشتر از رویشگاه استراسان (به ترتیب 1/0 درصد در روز و 55 بخش)  بود. نتایج رگرسیون گام به گام نشان داد که در رویشگاه لاجیم غلظت های فسفر و منگنز و در رویشگاه استراسان نیز غلظت های لیگنین، منیزیم و کلسیم پیش بینی کننده نرخ تجزیه سوزن ها هستند. در کل نتایج این پژوهش نشان داد که گونه نوئل در رویشگاه لاجیم از نظر تجزیه و پویایی عناصر غذایی سوزن ها در مقایسه با رویشگاه طبیعی خود موفق عمل کرده و از این نظر می تواند در پروژه های جنگل کاری عرصه های کوهستانی هیرکانی مورد استفاده قرار گیرد.