مطالعات باستان سنجی سفال های مکشوف از محوطه ی باستانی ده دومن (جنوب غرب ایران)، نتایج مقدماتی

امروزه مطالعات فنی و آزمایشگاهی برروی آثار و مواد فرهنگی، بخشی از پژوهش های گسترده ی باستان شناسی را دربر گرفته و توجه زیادی به استفاده از علوم مختلف در توسعه ی مطالعات باستان شناسی معطوف شده است. یکی از زمینه های مورد توجه متخصصان علوم مختلف، فناوری تولید و ساخت آثار سفالی در دوران باستان است. در این مقاله، تعدادی از اشیاء سفالی مکشوف از محوطه ی گورستان عصر مفرغ ده دومن (هزاره ی سوم قبل ازمیلاد) واقع در جنوب غرب ایران مورد مطالعات آزمایشگاهی قرار گرفته اند. هدف از این پژوهش، شناسایی ترکیب شیمیایی و ریزساختاری سفال های عصر مفرغ محوطه ی ده دومن به منظور شناخت شیوه ی ساخت و تولید سفال در این ناحیه است. پرسش اصلی پژوهش این است که فناوری تولید سفال های مکشوف از محوطه ی ده دومن در هزاره ی سوم قبل ازمیلاد به چه شیوه ای بوده است؟ به این منظور 24 نمونه از قطعات ظروف شکسته ی سفالی به دست آمده از گورهای این محوطه با استفاده از روش های آنالیز فلوئورسانس اشعه ی ایکس (XRF) و پتروگرافی مقطع نازک مطالعه شدند. نتایج مطالعات نشان داد که سفال های مورد مطالعه را می توان به دو دسته ی آهکی یا پرکلسیم و غیرآهکی یا کم کلسیم دسته بندی نمود. البته میزان Al2O3 و Fe2O3 در ترکیب نمونه های آنالیز شده چشمگیر است. از سوی دیگر، ساختار کلی نمونه ها دو گروه کاملا متفاوت را نمایش می دهد که شامل سفال های بدنه ی نخودی و سفال ها با ساختار ساندویچ مانند هستند. ریزساختار سفال ها شامل زمینه ی رسی ریزدانه همراه با کانی هایی مانند کوارتز و فلدسپات ها است. قطعات بزرگ و کوچک کلسیت خرد شده و همچنین گلوله های رسی پراکنده در زمینه هستند. براساس نتایج آزمایش ها می توان بیان نمود که بخش بزرگی از سفال های محوطه ی ده دومن احتمالا به صورت محلی و با فناوری نسبتا ساده و ابتدایی ساخته شده اند که موجب ایجاد ساختار ساندویچ مانند و حضور آخال های کوچک یا بزرگ کلسیتی و رسی در آن ها شده است. از سوی دیگر، وجود سفال هایی با ساختار متفاوت می تواند به دلیل واردات سفال از نواحی اطراف، مانند جلگه ی شوشان باشد.