برهمکنش های فرهنگی شمال غرب ایران و شرق آناتولی در عصر مفرغ قدیم (هزاره ی سوم قبل ازمیلاد)

با رشد و گسترش فرهنگ کورا-ارس در اواخر هزاره ی چهارم و به ویژه طی هزاره ی سوم قبل ازمیلاد بخش های بزرگی از شمال غرب ایران و شرق آناتولی تحت تسلط این فرهنگ قرار می گیرند. با این حال ارتباطات و تعاملات فرهنگی مابین این دو منطقه، مخصوصا طی هزاره ی سوم به خوبی مطالعه و روشن نشده است؛ هرچند در سال های اخیر با گسترش کاوش های باستان شناختی در هر دو منطقه ی شمال غرب ایران و شرق آناتولی، زمینه جهت مقایسه و ارزیابی بین منطقه ای فراهم شده است، اما داده های مربوط به فرهنگ کورا-ارس در شمال غرب ایران در بیشتر موارد با محوطه های واقع در جنوب قفقاز که سرزمین مادری این فرهنگ دانسته شده، مقایسه می شوند. در پژوهش حاضر که برمبنای رویکرد مقایسه ای و تطبیقی انجام گرفته، سعی شده است تا مواد فرهنگی به دست آمده از محوطه های مربوط به فرهنگ کورا-ارس در شمال غرب ایران، مخصوصا سفال و معماری که شاخصه ی اصلی این فرهنگ را تشکیل می دهد، با شرق آناتولی مقایسه شود. در واقع پرسش اصلی پژوهش حاضر، این است که میزان تشابهات و تمایزات مواد مادی یک فرهنگ همگون (کورا-ارس) در دو منطقه ی متفاوت جغرافیایی، چگونه بوده است؟ نتایج حاصله نشان می دهد که هرچند همانندی هایی بین مواد فرهنگی شرق آناتولی و شمال غرب ایران قبل از شکل گیری فرهنگ کورا-ارس به واسطه ی پراکنش سفال های کمتر شناخته شده معروف به «کاه رو» دیده می شود، ولی این همانندی ها در طول عصر مفرغ قدیم همزمان با گسترش فرهنگ کورا-ارس در هر دو منطقه ی شمال غرب و شرق آناتولی به اوج خود می رسد. از طرف دیگر، باوجود شباهت های شگرفی که در مواد فرهنگی مربوط به فرهنگ کورا-ارس در تمامی مناطق تحت نفوذ این فرهنگ دیده می شود، در مواردی از جمله در زمینه ی معماری نیز تفاوت های منطقه ای قابل توجه هست.