بررسی نقش مردم در اندیشه سیاسی جنبش اخوان المسلمین

پژوهش حاضر به بررسی نقش مردم در اندیشه سیاسی جنبش اخوان المسلمین می پردازد. کانون مرکزی جریان ریشه دار اخوان المسلمین با شعبات مختلف و قدمتی نزدیک به یک قرن، در کشور مصر قرار دارد. این کشور از دیرباز مهد شکل گیری جریان ها و گروه های اسلام گرا بوده است. از طرفی اخوان المسلمین به عنوان یک جریان معتدل سنی مذهب با سازمان دهی منسجم و توان گفتمانی بالا، امکان جذب نخبگان جهان اسلام را دارد. تاکنون جنبش اخوان المسلمین با پشت سر گذاشتن فراز و نشیب های بسیار که متاخرترین آن ها رویدادهای انقلاب ژانویه 2011 و حوادث پس از آن است. تحولات مهمی در حوزه های اندیشه ای، سازمانی و فعالیتی به خود دیده است. به نوعی که مهم ترین این دگرگونی در حوزه اندیشه سیاسی این جریان است. . بر این اساس  مقاله حاضر با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، در پی پاسخ یه این سوال است که آیا مردم در منظومه اندیشه ای بنیان گذران و متفکران اخوان المسلمین نقش فعال و محوری دارند یا نقش حاشیه ای و غیرفعال را دارا می باشند؟ یافته های پژوهش نشان دهنده آن است که هم زمان با تحولات سیاسی - اجتماعی، اهمیت یافتن نقش مردم در تصمیم گیری های حاکمیتی و افزایش سهم دموکراسی های انتخاباتی در جهان معاصر، تحولاتی در مبانی اندیشه سیاسی رهبران اخوان از شیخ «حسن البنا» تا «یوسف قرضاوی» به وقوع پیوسته است که زمینه را برای نقش پررنگ تر مردم در اندیشه سیاسی اخوان فراهم آورده است. این تحولات به گونه ای است که برخی از آن ها با دیدگاه اولیه رهبران اخوان در تقابل و تضاد قرار دارد. در نتیجه جایگاه مردم در اندیشه سیاسی اخوان المسلمین در زمینه هایی مانند ایفای نقش در حاکمیت، تاکید بر حاکمیت اصل شورا، لزوم مشارکت در انتخابات، آزادی فعالیت های سیاسی و تحزب، رعایت حقوق و آزادی های اجتماعی - مدنی، داشتن حق انتقاد و اعتراض و زمینه های دیگری که باعث ایجاد نقش محوری برای مردم شده است؛ ارتقاء یافته است.