مدیریت محیط سازمانی در موسسات آموزش عالی با رویکرد سیستم پیچیده سازوارشونده: دلالت های کاربردی در مدیریت موسسات آموزش پزشکی

امروزه به دلیل پیچیدگی های ایجاد شده در محیط بیرونی دانشگاه ها و موسسات آموزش پزشکی لزوم ایجاد تغییر در ساختار، فرایندها و سیستم های سازمانی برای سازواری با محیط بیرونی امری اجتناب ناپذیر است. از این رو هدف پژوهش حاضر بررسی مقوله مدیریت محیط سازمانی در موسسات آموزش عالی با رویکرد سیستم پیچیده سازوارشونده در موسسات آموزش پزشکی بود.

 روش پژوهش کیفی و مبتنی بر مطالعه موردی بود. در این راستا با استفاده از رویکرد نمونه گیری هدفمند و براساس معیار (رشته، تخصص و سابقه اجرایی مرتبط) و تکنیک اشباع نظری، مصاحبه های عمیق با دوازده نفر از مدیران و اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز در ارتباط با پدیده ی مورد بررسی انجام شد. سپس داده های به دست آمده با استفاده از نرم افزار آماری Nvivo و از طریق روش تحلیل مضمون مورد تحلیل قرار گرفت و در قالب مضامین پایه، سازمان دهنده و فراگیر دسته بندی و شبکه مضامین سازماندهی شد.

 براساس نتایج به دست آمده مدیریت محیط با رویکرد سیستم پیچیده سازوار شونده مشتمل بر ابعاد رویکردهای زیربنایی، توسعه ظرفیت های سازمانی، مدیریت تغییر شبکه ای، مدیریت منابع، پویایی شناسی های محیط، مدیریت محیط تعاملی، مدیریت عملکرد سازوارشونده و مدیریت راهبردی می باشد که هر یک به نوبه ی خود دارای مولفه های چندی می باشند.

 نتایج حاصل از این مطالعه ی کیفی نشان داد که با توجه به پویایی های موجود در محیط بیرونی موسسات آموزش عالی، ضرورت استفاده از رویکردهای راهبردی؛ ظرفیت های کلیدی دانشگاه؛ درک شیوه های تعامل با محیط بیرونی و بهبود عملکرد در راستای افزایش اثربخشی پاسخگویی به محیط اجتناب ناپذیر است. همچنین لزوم توجه و پایش مستمر تغییرات محیطی به صورت شبکه ای و استفاده از منابع درون سازمانی در راستای پاسخگویی به این اقتضائات با نگرشی سیستمی، راهبردی و مبتنی به پاسخگویی مطلوب به نیازهای جامعه ضروری است. آگاهی سیاست گذاران و مدیران موسسات آموزش عالی پزشکی از اهمیت ابعاد ذکر شده در این چارچوب می‎ تواند باعث بهبود مداوم عملکرد دانشگاه های علوم پزشکی در راستای پاسخگویی به نیازهای جامعه و محیط بیرونی شود.