تحلیل کیفیت خاک بوم سازگان حوزه آبخیز شازند

افزایش دانش و ارزیابی کیفیت خاک در بوم سازگان های مختلف از نظر مدیریت پایدار استفاده از زمین و کاهش تخریب در آن ها حائز اهمیت است. لذا پژوهش حاضر با هدف تحلیل کیفیت خاک بوم سازگان تحت تاثیر کاربری های مختلف اراضی (کشاورزی آبی، دیم، باغ و مرتع)، بافت و توپوگرافی در حوزه آبخیز شازند با مساحت 1740 کیلومترمربع انجام شد. در این راستا 140 نمونه از عمق صفر تا30 سانتی متری خاک از واحدهای همگن با مساحت بیش از یک کیلومترمربع برداشت شد. سپس هدایت الکتریکی، pH، جرم مخصوص ظاهری، سنگریزه، شن، سیلت، رس، کربنات کلسیم معادل، نیتروژن و ماده آلی خاک اندازه گیری و تاثیرپذیری آن ها از کاربری های اراضی، بافت، شیب و ارتفاع با استفاده از تحلیل واریانس چند متغیره (MANOVA) مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از MANOVA نشان دهنده عدم اختلاف معنی دار (05/0 <P) ویژگی های مختلف خاک تحت تاثیر کاربری های مختلف اراضی بود. در ادامه با استفاده از آزمون تحلیل عاملی (PCA)، حداقل ویژگی های موثر بر کیفیت خاک با روش حداقل تعداد داده (MDS) تعیین شد. در نهایت با استفاده از آزمون تحلیل تشخیص (DA)، مقادیر شاخص کیفیت خاک محاسبه شد. نتایج حاصل از تحلیل عاملی و تحلیل تشخیص نشان دهنده تاثیرپذیری بیش تر ویژگی های هدایت الکتریکی و ماده آلی از شیب و کربنات کلسیم معادل و pH از عامل ارتفاع بود. نتایج مقایسه میانگین مقادیر شاخص کیفیت خاک با استفاده از آزمون حداقل اختلاف معنی دار (LSD) به طور کلی بیان گر کیفیت ضعیف خاک در شیب های کم تر از 15 درصد و ارتفاع های بالای 2000 متر بود. نتایج این پژوهش می تواند در انتخاب شیوه مناسب مدیریتی و مهار تخریب زمین و دست یابی به اهداف توسعه پایدار در بوم سازگان مختلف حوزه آبخیز شازند مورد استفاده قرار گیرد.