نقش پزشکان تاریخ نگار در توسعه علمی و تمدنی اسپانیای اسلامی

نقش و جایگاه پزشکان تاریخ نگار یا مورخان پزشک یکی از مولفه های مهم در توسعه علمی و تمدنی اسپانیای اسلامی است که قابل بررسی و جستجوی بیشتر است. در فرایند توسعه تمدن اسلامی اقشار مختلف اعم از ادیبان، پزشکان، حکیمان، مورخان و... نقش ایفا کرده اند. با وجود تحقیقات و بررسی هایی که تاکنون درباره پزشکان اندلسی صورت گرفته، لیکن درباره پزشکانی که علاوه بر امر طبابت، تاریخ نگار هم بوده اند، کم تر اطلاعاتی در دست است. پژوهش حاضر با هدف معرفی و تبیین کارکرد اطبای تاریخ نگار، می کوشد میزان اثرگذاری آن ها در توسعه علمی و پیشبرد فرهنگی تمدن اندلس در دوره اسلامی را مشخص و بررسی نماید.

این پژوهش بر پایه روش مطالعات مروری و با اتکا به منابع نوشتاری و داده های کتابخانه ای انجام گرفته است که پس از گردآوری و مطالعه منابع موثق، از جمله الاحاطه فی تاریخ الغرناطه، العبر، مفاتیح العلوم، عیون الانباء فی طبقات الاطباء و... مطالب بر اساس اهمیت و اعتبار آن ها تنظیم و تدوین شده اند.

نتیجه تحقیق بیانگر آن است که پزشکان وقایع نگار، با ثبت گزارش های موثق و دقیق از نوآوری ها و پویش های دانشوران و کوشندگان عرصه علم و فرهنگ در تمدن اندلس، نقش ویژه ای در روند توسعه هم زمان دانش طب و تاریخ و امکان سنجی مقایسه مطالعات میان رشته ای ایفا کرده اند. همچنین آموزش دانش پزشکی به سایر کشورها از جمله فرانسه، پرتغال و... راه پیدا کرد، به گونه ای که دانشجویان و علاقمندان علم پزشکی از دانشگاه های مونپلیه و پاریس برای فراگیری طبابت نزد استادان مسلمان در شهر قرطبه پایتخت اندلس جمع می شدند.

بیشتر پزشکان مسلمان در اسپانیای تحت حاکمیت اسلام، ضمن پرداختن به امر طبابت، دستی در نگارش تاریخ داشته اند و با دقت بیشتری نسبت به دیگر مورخان، به ثبت و ضبط تحولات علمی و فرهنگی در تمدن اندلس مبادرت کرده اند. وجاهت علمی و بینش عالمانه این پزشکان، نگارش تاریخ نگارانه آن ها را متمایز ساخته و سبب شده تا سیمای راستین تمدن اندلس و شکوفایی فرهنگی آن، به خوبی در متون این اطبای مورخ بازنمود داشته باشد.