تحلیل احتمال وقوع تغییر کاربری اراضی در دامنه های جنوبی البرز (مطالعه موردی: حوزه آبخیز کن در استان تهران)

حوزه های آبخیز مشرف به شمال شهر تهران که در دامنه های جنوبی البرز مرکزی قرار دارند، در دهه های اخیر در معرض تغییر کاربری و استفاده های غیراصولی بوده اند، بنابراین آگاهی از تغییر و تحولات کاربری ها و تهیه نقشه های احتمال تغییرات مکانی کاربری اراضی به منظور چاره اندیشی برای مقابله با این پدیده، ضروری به نظر می رسد. در پژوهش پیش رو با استفاده از تصاویر ماهواره لندست، نقشه های کاربری اراضی سال های 2000 و 2017 حوزه آبخیز کن به روش طبقه بندی نظارت شده و الگوریتم حداکثر احتمال تهیه شد. به منظور تعیین مهم ترین عوامل موثر بر تغییر کاربری اراضی و پهنه بندی احتمال وقوع تغییرات، داده های رقومی نه عامل محیطی و چهار عامل انسانی در محیط GIS تهیه شدند. نقشه احتمال وقوع تغییر کاربری اراضی با استفاده از رگرسیون لجستیک تهیه شد. صحت مدل سازی با استفاده از منحنی مشخصه عملکرد سیستم تعیین شد که بیانگر قابلیت مناسب مدل برای توصیف تغییرات و تعیین مناطق مستعد تغییر بود. نتایج نشان داد که حدود 60 درصد از وسعت حوزه آبخیز کن در طبقه های متوسط تا بسیار زیاد حساسیت به تغییر کاربری قرار دارند. در این میان، متغیرهای شیب، ارتفاع از سطح دریا، جهت جغرافیایی، عمق خاک، متوسط بارندگی و دما در فصل رویش، مهم ترین عوامل موثر بر تعیین احتمال تغییر کاربری اراضی بودند. به طور کلی، نتایج پژوهش پیش رو نشان داد که در سال های اخیر روند تغییر کاربری اراضی در منطقه مورد مطالعه چشمگیر بوده و احتمال وقوع تغییرات در آینده نیز بسیار زیاد است.