بهینه سازی تولید کالوس و باززایی درگیاه زینتی زامیفولیا (Zamioculcas zamiifolia)

امروزه پرورش و تکثیر گیاهان زینتی به خصوص گیاهانی که تکثیر آنها به سختی صورت می گیرد، از طریق کشت بافت از ارزش و اهمیت زیادی برخوردار است. تکثیر گیاه زینتی زامیفولیا با ارزش اقتصادی بالا از طریق قلمه برگ و تقسیم ریزوم به سختی صورت می گیرد و به مدت زمانی حدود 7 ماه نیاز دارد لذا جهت تسریع در تکثیر آن کشت بافت مفید واقع می گردد. جهت بهینه سازی تولید کالوس و باززایی، ریزنمونه های دمبرگ، ریزوم، برگ و شاخه، در محیط کشت های با سطوح متفاوت تنظیم کننده های رشد در دو آزمایش جداگانه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. در آزمایش اول ریزنمونه های دمبرگ و ریزوم در سه مرحله کالوس، شاخه و ریشه زایی به ترتیب در سطوح هورمونی] BA (4، 2، 0 میلی گرم بر لیتر)، 2,4-D (2، 1، 0 میلی گرم بر لیتر)[،] BA (2، 1، 0 میلی گرم بر لیتر) و 2,4-D (1، 5/0، 0 میلی گرم بر لیتر)[و] BA (2، 1، 0 میلی گرم بر لیتر) و NAA (1، 5/0، 0 میلی گرم بر لیتر)[قرار گرفتند و در آزمایش دوم ریزنمونه های برگ و شاخه نیز در سه مرحله کالوس، شاخه و ریشه زایی به ترتیب در سطوح هورمونی] BA (4، 2، 0 میلی گرم بر لیتر) و NAA (1، 5/0، 0 میلی گرم بر لیتر)[، BA] (2، 1، 0 میلی گرم بر لیتر) و NAA (1، 5/0، 0 میلی گرم بر لیتر)[و] BA (2، 1، 0 میلی گرم بر لیتر) و NAA (2، 1، 0 میلی گرم بر لیتر)[قرار گرفتند. در مرحله کالوس زایی، صفات مدت زمان تا شروع کالوس زایی و پس از گذشت 5 هفته درصد کالوس زایی و وزن ترکالوس اندازه گیری گردید. در مرحله باززایی مدت زمان تا شروع ریشه زایی، مدت زمان تا شروع شاخه زایی و پس از گذشت 5 هفته طول شاخه و تعداد برگ اندازه گیری گردید. بالاترین درصد کالوس زایی، کوتاهترین زمان برای رسیدن به کالوس و بیشترین وزن تر کالوس در محیط کشت با هورمون های 2 میلی گرم بر لیتر BA و 1 میلی گرم بر لیتر NAA در ریز نمونه برگ به ترتیب با 5/94 درصددرصد، 14 روز و 1/1 گرم از آزمایش دوم مشاهده گردید. بهترین تیمار در مرحله شاخه زایی با کوتاهترین زمان تا شروع شاخه زایی، بلندترین طول شاخه و بیشترین تعداد برگ به ترتیب با 5/10 روز ، 10/4 سانتی متر و 8 برگ مربوط به ریزنمونه برگ با غلظت هورمونی 2 میلی گرم بر لیتر BA و 5/0 میلی گرم بر لیتر NAA از آزمایش دوم بود و در مرحله ریشه زایی بهترین تیمار برای ریزنمونه دمبرگ با غلظت هورمونی 1 میلی گرم بر لیتر BA و 5/0 میلی گرم بر لیتر NAA با 14 روز زمان تا ریشه زایی از آزمایش اول بود. از نتایج آزمایش ها در مرحله باززایی چنین بر آمد که نوع ریزنمونه در شاخه زایی و ریشه زایی همانند مرحله کالوس زایی موثر بوده است به طوری که در مرحله شاخه زایی نتایج به دست آمده از ریزنمونه ریزوم نسبت به ریزنمونه دمبرگ بهتر بود اما در مرحله ریشه زایی ریزنمونه دمبرگ بهتر از ریزنمونه ریزوم عمل کرده است.