بررسی تطبیقی مجمع البیان و کشاف در تفسیر مجازهای سوره حجر

بحث حقیقت و مجاز به عنوان مسئله ای بلاغی و ابزاری در آفرینش هنری اهمیت ویژه ای در شناخت معنا دارد و جدای از تاثیری که بر علم بلاغت دارد، در تاویل و تفسیر نیز اهمیت فراوان داشته و مورد توجه مفسران قرار گرفته است. هر مفسری که از این جنبه غفلت کند، به خطا می رود و کمترین ضرر آن دور ماندن از دستیابی به مفاهیم عالی قرآن در این قالب است. این پژوهش به صورت تطبیقی دو مفهوم بلاغی مجاز و استعاره را در عبارات سوره حجر در دو تفسیر ادبی کشاف و مجمع البیان بررسی نموده است؛ نتایج تحقیق بیانگر این مطلب است که زمخشری و طبرسی هر یک تا حدودی به ذکر معانی مجازی پرداخته اند و گاهی نیز در اثر بی توجهی از بیان آن بازمانده اند. در این میان آلوسی در بیان مجازها و استعاره ها از تقسیم بندی بلاغی مجاز پیروی کرده و نظراتی قوی تری ارائه کرده است.