مقایسه فراوانی علائم فرسودگی شغلی در پزشکان عمومی شاغل در طرح پزشک خانواده با سایر پزشکان عمومی در استان مازندران در 1397

فرسودگی شغلی نوعی استرس روانی است که متاثر از عوامل شغلی مختلف بوده و موجب کاهش عملکرد شغلی می گردد و معمولا به صورت احساس ضعف، ناامیدی و عدم نیل به اهداف شغلی مشخص می شود. در این ارتباط، مطالعه حاضر با هدف مقایسه فراوانی نشانگان فرسودگی شغلی در پزشکان عمومی شاغل در طرح پزشک خانواده و خارج از این طرح طی سال 1397 در استان مازندران انجام شد.

در پژوهش مقطعی- تحلیلی حاضر 153، 158 و 295 به ترتیب پزشک خانواده شهری، روستایی و غیرشاغل در طرح پزشک خانواده از طریق نمونه گیری تصادفی ساده شرکت نمودند. در این مطالعه از پرسشنامه فرسودگی شغلی مازلاک به عنوان ابزار اصلی به منظور سنجش سه بعد فرسودگی هیجانی، مسخ شخصیت و توانمندی شخصی استفاده شد. شرکت کنندگان در مطالعه شامل دو گروه از پزشکان خانواده عمومی با سابقه کاری بیش از دو سال شاغل در تمامی شیفت های کاری به عنوان پزشک خانواده و همچنین پزشکان عمومی غیرخانواده شاغل در مراکز بهداشتی- درمانی و مطب های وابسته به علوم پزشکی مازندران بودند. به منظور مقایسه میانگین و تعیین اختلاف میانگین بعدها در دو بخش پزشکان خانواده (شهری و روستایی) و پزشکان خارج از طرح پزشک خانواده از آزمون آنالیز واریانس یک طرفه (Anova) استفاده گردید.

در پی مقایسه فرسودگی شغلی بین دو گروه، میانگین و انحراف معیار بعد خستگی هیجانی در پزشکان غیرخانواده معادل 10/31±14/60 و در پزشکان خانواده شهری و روستایی به ترتیب برابر با 12/57±19/73 و 12/17±20/39 به دست آمد که اختلاف آن ها به لحاظ آماری معنا دار بود (0/0001>P). بر مبنای نتایج، پزشکان خانواده (به ویژه پزشکان خانواده های روستایی) دارای بیشترین فرسودگی شغلی در این بعد بودند؛ اما اختلاف دو بعد دیگر در بین پزشکان خانواده و غیرخانواده از نظر آماری معنا دار نبود (0/05<P). به طور کلی، فرسودگی بالا در پزشکان به ترتیب در بعد خستگی هیجانی (20/3 درصد)، مسخ شخصیت (29/4 درصد) و موفقیت فردی (24/1 درصد) به دست آمد. باید خاطرنشان ساخت که بیش از نیمی از افراد، حداقل در یکی از ابعاد، فرسودگی بالا را گزارش نمودند.

فرسودگی شغلی در پزشکان خانواده به ویژه روستایی بیشتر بود که ممکن است دلیل آن کار در محیط های دورتر با امکانات کمتر، شرح وظایف بیشتر و شرایط سخت تر باشد. بر مبنای نتایج، عوامل فردی و محیطی بسیاری در ایجاد فرسودگی شغلی نقش دارند که این موضوع اهمیت نیاز به مطالعات بیشتر و برنامه ریزی جهت رفع فرسودگی شغلی پزشکان- به ویژه پزشکان خانواده- را مورد تاکید قرار می دهد.