مقایسه دو مدل MPSIAC و MMF در تهیه نقشه توزیع فرسایش خاک حوزه آبخیز آق گونی اردبیل

فرسایش خاک، مهم ترین عامل تخریب اراضی است و به هدر رفت آب و خاک منجر می شود. استفاده از مدل ها، مهم ترین ابزار تخمین فرسایش و تهیه ی نقشه ی آن در سطح حوزه های آبخیز است. در این پژوهش، از دو مدل MPSIAC و MMF برای برآورد فرسایش و تعیین توزیع آن در سطح حوزه آبخیز آق گونی اردبیل استفاده شد. برای این منظور، 100 نقطه از سطح حوزه به صورت شبکه منظم و فواصل حدود 300 متر مشخص شد. سپس با استفاده از نمونه برداری خاک و اندازه گیری های صحرایی، داده های مورد نیاز دو مدل مورد نظر جمع آوری و تخمین فرسایش خاک انجام شد. در ادامه با روش وزن ده ی فاصله معکوس (IDW)، درون یابی بین نقاط صورت گرفت و نقشه ی فرسایش خاک تهیه شد. میانگین فرسایش خاک حوزه ی مورد مطالعه با مدل MPSIAC و MMF، به ترتیب 06/5 و 79/3 تن در هکتار در سال برآورد شد. همچنین نقشه ی فرسایش به دست آمده از برآورد مدل MPSIAC نشان داد که مقادیر بیشتر فرسایش، در مناطق با شیب زیاد و تراکم بیشتر فرسایش خندقی رخ می دهد. نقشه ی فرسایش به دست آمده از برآورد مدل MMF نیز نشان داد که بین جریان رواناب سطحی و برآورد فرسایش سالانه با این مدل، انطباق بیشتری وجود دارد. مقدار بیشتر برآورد فرسایش با مدل MPSIAC و انطباق نقشه ی فرسایش این مدل با نقشه ی توزیع فرسایش خندقی در سطح حوزه، نشان داد مدل MPSIAC فرسایش خاک را در مقاطع زمانی طولانی که فرسایش خندقی نیز اتفاق می افتد تخمین می زند؛ در حالی که مدل MMF، از جریان سطحی و انرژی جنبشی باران برای برآورد فرسایش استفاده می کند و بیشتر با فرسایش سطحی و شیاری ارتباط دارد. بنابراین، مدل MMF برای تخمین فرسایش ورقه ای و شیاری سالانه بهتر عمل می کند.