مرجعیت علمی: آسیب شناسی علاج جویانه وضع موجود نظام علم و فناوری و نوآوری سلامت

پیشرفت علمی در هر جامعه با موانع و چالش هایی روبرو است. رویکرد بحث آسیب شناسی، تحلیل و ریشه یابی چالش ها و موانع مهمی است که برون رفت از آن ها لازمه تحقق اهداف آرمانی علم و فناوری است. این مطالعه علاج جویانه و دارای پیشنهادات آسیب زدا، شامل رهیافت برون رفت از چالش ها و غلبه بر موانع است. آسیب شناسی وضع موجود نظام علم و فناوری سلامت، در مقایسه با وضع راهبردی مقرر در سیاست های کلی سلامت و سایر اسناد توسعه علم و فناوری و وضع آرمانی (مرجعیت علمی) ترسیم شده در سند چشم انداز نظام جمهوری اسلامی ایران و بیانیه گام دوم انقلاب، توسط کارگروه مرجعیت علمی فرهنگستان علوم پزشکی در این مطالعه ارائه شده است.

از روش های بحث متمرکز گروهی7 و دلفی (با رویکردهای اکتشافی و توصیفی)، تحلیل محتوای کمی و کیفی داده های به دست آمده یا موجود در محورهای رفتاری (اخلاقی و معنوی)، راهبردی (سیاست گذاری کلان و حکمرانی)، ساختاری کلان، فرآیندی - کیفی و محتوایی، در حوزه نظام علم و فناوری سلامت استفاده شده است و در هر محور پیشنهادات کاربردی و راهبردی ارائه شده است.

چالش ها و آسیب های کلان شناخته شده نظام علم و فناوری سلامت در وضعیت جاری (وضعیت موجود)، در 9 محور زیر شناسایی و ریشه یابی شده است:"اخلاقی و معنوی (رفتاری)"، "راهبردی و سیاست گذاری کلان"، "برنامه ریزی کلان آموزشی"، "ساختاری کلان"، "مدیریت آموزشی"، "کمیت و کیفیت آموزشی"، "سرمایه انسانی شامل استادان، دانشجویان و مدیران"، "محتوایی شامل منابع آموزشی" و "فرآیندی". ریشه یابی آسیب ها، رهیافت برون رفت از مشکلات آسیب زا و اقدامات ضروری برای انتقال از وضعیت جاری به وضعیت مطلوب و آرمانی (مرجعیتی) به تفکیک هر محور ارائه شده است.

نظام علم و فناوری سلامت در 4 دهه اول بعد از انقلاب اسلامی دستخوش تحولات شگرف و کم نظیری شده و دستاوردهای عظیم و بعضا بی نظیری داشته است. موانع، کاستی ها و چالش های آسیب زای فراوانی نیز این نظام پویای آموزشی را تهدید نموده، بحران های قابل توجهی به وجود آورده است. با شناسایی آسیب ها و چالش های کلان، توصیه های راهبردی و کاربردی برای برون رفت از آن ها و سیر به سوی کسب مرجعیت ارائه شده است. تقویت بنیادهای اخلاقی و معنوی در همه شئون و ارکان نظام آموزشی، بازیافت و تقویت هویت دینی و ملی، محوریت تجارب بومی و زبان فارسی در آموزش و تدوین منابع درسی، و پایبندی به اجرای همه جانبه اسناد راهبردی مرتبط با سلامت و آموزش عالی، با تاکید بر «جامعه نگری، عدالت در سلامت، و پاسخگویی»، از ضروری ترین توصیه های این مطالعه است.