بررسی برخی شرایط رویشگاهی و کیفیت علوفه گیاه حنظل Citrullus colocynthis (مطالعه موردی: استان سیستان و بلوچستان)

هدف از مطالعه حاضر بررسی برخی از ویژگی های رویشگاهی و کیفیت علوفه گیاه حنظل در رویشگاه ها و مراحل مختلف رشد در مراتع استان سیستان و بلوچستان می باشد. جهت بررسی تغییرات حیاتی گیاه در دو رویشگاه زابل و سراوان، مشاهدات مراحل مختلف فنولوژی در دوره فعالیت گیاه با بازدیدهای مرتب از نقاط مشخص صورت گرفت. ویژگی های پوشش گیاهی، در پلات های چهار متر مربعی در امتداد چهار ترانسکت 200 متری بررسی شد. در دو رویشگاه، نمونه برداری خاک از عمق 30-0 سانتی متری پای ریشه گیاه و منطقه عاری از گیاه جهت بررسی ویژگی های فیزیکوشیمیایی خاک برداشت شد. شاخص های کیفیت علوفه در سه مرحله رشد رویشی، گلدهی و بذردهی به صورت تصادفی با 4 تکرار اندازه گیری شد. نتایج دوره رویشی گیاه حنظل نشان داد، ظهور اولین برگ در اوایل فروردین ماه و پایان دوره رویش شهریور ماه می‎باشد. میانگین درصد تاج پوشش و تراکم در دو منطقه دارای تفاوت معنی دار هستند (01/0p<). عمق ریشه دوانی این گیاه در رویشگاه زابل و سراوان به ترتیب 207 و 123 سانتی متر بود. نتایج نشان داد میزان هدایت الکتریکی و کربن و ماده آلی در پای بوته مورد بررسی به شکل معنی داری از منطقه شاهد بیشتر است. نتایج تجزیه و تحلیل خاک زیر گونه دو رویشگاه نشان داد درصد شن، سیلت، اسیدیته، آهک و کربن آلی در سطح 5 درصد (05/0p<) و ماده آلی در سطح 1 درصد معنی دار می باشد (01/0p<). همچنین میانگین ها نشان داد درصد شن، اسیدیته، کربن آلی و ماده آلی در رویشگاه زابل بیشتر از سراوان بوده و میزان سیلت و آهک در خاک پای گیاه در رویشگاه سراوان بیشتر می باشد. نتایج شاخص های کیفیت علوفه نشان داد، عامل رویشگاه تنها بر درصد پروتئین خام اثر معنی داری داشت (05/0p<). اما مراحل فنولوژی بر کلیه شاخص های مورد بررسی اثر معنی داری دارد (01/0p<). با ازدیاد سن درصد پروتئین خام، هضم پذیری و انرژی متابولیسمی گیاه کاهش و درصد الیاف نامحلول در شوینده اسیدی افزایش می یابد. با توجه به عمق ریشه دوانی و هم زمانی رویش این گیاه با بادهای 120 روزه سیستان، می توان با کشت حنظل در مناطق برداشت رسوبات بادی از پدیده های مخرب زیست محیطی جلوگیری به عمل آورد.