بررسی مقایسه ای نقش کاربری اراضی بر تولید رسوب و رواناب سطحی با استفاده از مدل SWAT (مطالعه موردی: حوزه آبخیز بهشت آباد)

آگاهی از میزان رواناب و رسوب تولید شده از اراضی گوناگون گام مهمی در مدیریت کاربری اراضی است. از آنجایی که اندازه گیری این مقادیر همیشه امکان پذیر نیست، شبیه سازی رواناب و رسوب، راهی جهت نیل به مدیریت جامع حوزه آبخیز خواهد بود. در این مطالعه، برای شبیه سازی رواناب و رسوب کاربری های مختلف زمین شامل مرتع، زارعت، باغ و اراضی شهری در حوزه آبخیز بهشت آباد که بخش مهمی از حوزه آبخیز کارون شمالی می باشد، مدل SWAT مورد استفاده قرار گرفت. بدین منظور، از داده های دبی و رسوب روزانه ایستگاه های آب سنجی واقع در حوزه مطالعاتی استفاده شد و پس از تحلیل حساسیت و واسنجی مدل، تحلیل عدم قطعیت مدل با استفاده از الگوریتم SUFI-2 صورت گرفت. بر اساس نتایج حاصله از ارزیابی کارایی مدل SWAT، مقادیر معیارهای آماری NS و R² برای رواناب در مرحله واسنجی به ترتیب 69/0 و71/0 و در مرحله اعتبارسنجی 64/0 و 66/0 و برای رسوب در مرحله واسنجی به ترتیب 72/0 و 73/0 و در مرحله اعتبار سنجی 66/0و 71/0 به دست آمد که توانایی مدل در برآورد صحیح دبی جریان، رواناب و رسوب در حوزه آبخیز بهشت آباد را تایید می نماید. همچنین نتایج نشان داد که اراضی کشت دیم با رواناب سطحی متوسط 190 میلیمتر و رسوب متوسط 5/24 تن بر هکتار در سال و باغات با میانگین 80 میلیمتر رواناب سطحی و متوسط تولید رسوب 63/1 تن بر هکتار در سال به ترتیب بیشترین و کمترین مقادیر متوسط سالیانه تولید رواناب و رسوب را دارند.