تعیین منشاء آلودگی آب زیرزمینی آبخوان اراک به کمک تحلیل عاملی مرحله ای

در آبخوان های آبرفتی دنیا مخلوط شدگی آب های شور و شیرین، فعالیت های کشاورزی، پساب های صنعتی و شیرابه های زباله های شهری و روستایی مهم ترین منابع تهدید کننده آب های زیرزمینی هستند. در این تحقیق 46 نمونه آب از چاه های دشت اراک برداشت و متغیرهای فیزیکی و شیمیایی آن ها تعیین و مورد تحلیل آماری چند متغیره قرار گرفت. تحلیل عاملی بر روی متغیرهای فیزیکی، شیمیایی آب های زیرزمینی آبخوان اراک نقش مهمی در تفکیک انواع آلاینده ها در منطقه داشته است. تحلیل عاملی مرحله ای، پنج عامل را در متغیرهای هیدروشیمیایی آبخوان اراک مشخص نمود. در عامل اول متغیرهای EC، TDS، Cl، SO4، Ca، Mg و Na منشا طبیعی داشته که مخلوط شدگی آب شور حاصل از پلایای میقان و آب شیرین آبخوان مسبب آن است. در عامل دوم HCO3 منشا طبیعی و ناشی از انحلال سنگ آهک های ارتفاعات جنوب اراک و HNO3منشا انسانی و حاصل نفوذ چاه های جذبی شهری و فعالیت های کشاورزی  است. منشا عناصر در عامل سه و چهار یعنی Zn، Cu، Fe و Mn انسانی و ناشی از فعالیت های صنعتی و دفن زباله شهری و عامل پنجم یعنی F نیز ناشی از فعالیت های کشاورزی یعنی مصرف کودهای فسفاته است. این مطالعه هم چنین نشان داد که تحلیل عاملی مرحله ای روشی مناسب برای تفکیک منشا آلاینده ها است. بنابراین، بایستی اقدامات لازم در خصوص کنترل آلودگی های انسانی از منابعی چون فاضلاب شهری اراک، پساب کشاورزی و صنعتی توسط سازمان ها و شرکت های مربوطه صورت گیرد.