ارزیابی ساختاری روابط و تحلیل شبکه اجتماعی جوامع محلی در راستای مدیریت مشارکتی مناطق خشک (منطقه مورد مطالعه: شهرستان سبزوار، استان خراسان رضوی)

در مدیریت مشارکتی مناطق خشک، تحلیل روابط اجتماعی بین کشاورزان ضروری می‏باشد. هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی و تحلیل شبکه اجتماعی کشاورزان در پیوندهای اعتماد و مشارکت در فعالیت‏های آبیاری، بازاریابی و کشت در سه روستای آریان، حارث‏آباد و رباط سرپوش واقع در منطقه سبزوار است. بدین منظور، ابتدا با استفاده از روش‏های مطالعات کیفی رویکرد پیمایشی، روش مشاهده مستقیم و مصاحبه، جامعه هدف شناسایی گردید. سپس بر اساس روش کمی تحلیل شبکه، چهار شاخص مهم تراکم، دوسویگی، انتقال‏پذیری و میانگین فاصلهه ژئودزیک در پیوندهای اعتماد و مشارکت در فعالیت‏های کشاورزی در شبکه کشاورزان ارزیابی گردید. براساس نتایج میزان تراکم در چهار پیوند مورد بررسی، در روستای آریان بیش از سایر روستاها بوده که نشان‏دهنده انسجام اجتماعی بیشتر در این روستا می‏باشد. همچنین نتایج میزان شاخص دوسویگی و انتقال پذیری در پیوندهای مورد بررسی نشان‏دهنده تعادل، توازن و پایداری بیشتر شبکه در روستای آریان نسبت به سایر روستاها بوده، در نتیجه سرمایه اجتماعی در این روستا بیشتر است. نتایج میانگین فاصله ژئودزیک نیز بیانگر مطلوب ترین فاصله ژئودزیک در بین کشاورزان در روستای آریان می باشد. افزایش انسجام، یگانگی و اتحاد در این روستاها، موجب افزایش سرعت گردش و تبادل اطلاعات و همچنین افزایش سرمایه اجتماعی در آن ها خواهد گردید و هماهنگی و دسترسی افراد به یکدیگر با صرف هزینه و زمان کمتری موفق خواهد بود. بنابراین تقویت اعتماد و مشارکت اجتماعی جهت افزایش سرمایه اجتماعی و توانمندسازی جوامع محلی به عنوان یک ضرورت جهت مدیریت مشارکتی موفق در این مناطق الزامی است.