سیر تحول «نقش زن» در داستان پردازی هوشنگ گلشیری: یک شاخصه سبکی و فکری

مساله زن، و نقش ها و موقعیت های فردی و اجتماعی او و بایدها و نبایدهای مربوط بدان، از موضوعات و مولفه های مهم در ادبیات داستانی معاصر است و با توجه به مولفه هایی چون زمینه و بطن فرهنگی و اجتماعی داستان ها، موازین و مولفه های حاکم بر مکتب ها و جریان های داستان نویسی، و نوع نگاه و تجربه های فکری و اجتماعی هر نویسنده، نقش و هویت زن در داستان ها شکل های مختلفی می تواند داشته باشد، چنان که از شاخصه های مهم سبکی و گفتمانی در داستان نویسی است. از این روی، مطالعه سیر تحول نقش و هویت زن در داستان پردازی معاصر، مولفه درون متنی مهم و قابل اعتمادی برای بررسی سیر (و چگونگی) تحول داستان معاصر است. از این میان، مطالعه نقش زن در داستان های هوشنگ گلشیری با توجه به جایگاه مهم و اثرگذار او در داستان معاصر، از اهمیت خاصی برخوردار است و شاخصه سبکی و فکری قابل اتکایی برای بررسی سیر داستان نویسی گلشیری است. در این مقاله پس از بررسی سیر تحول نقش زن در داستان پردازی گلشیری، برآنیم تا «سیر تحول نقش زن و میزان نمود فردیت زن» در داستان های گلشیری را به عنوان شاخصه ای قابل اتکا و درون متنی در بررسی و تحلیل سیر داستان پردازی گلشیری به کار بگیریم. نتایج تحقیق بیانگر تحول معنادار نقش و هویت زن در سیر داستان نویسی گلشیری است، چنان که مبنای قابل اتکایی برای دوره بندی داستان های اوست و از سوی دیگر، تقابل های درون ساختی و روایی خاصی را نشان می دهد که به شکل معناداری برآیند تقابل های موجود در مدرنیته ایرانی در ارتباط با نقش ها و هویت های زنان است.