ابیات شاهنامه در خلق الانسان نیشابوری (پیش از 521ق)

در کتابی به زبان عربی موسوم به خلق الانسان، اثر خواجه بیان الحق نیشابوری (521ق)، ابیاتی از شاهنامه فردوسی در کنار هم نقل و ثبت شده است. کتاب نیشابوری دارای ماهیتی تفسیری و کاملا دینی و با ساختاری مجلس گونه و واعظانه است و احتمالا در اوایل سده ششم هجری، پس از آنکه او از غزنه، قلمرو غزنویان دوم، به زادگاه خویش نیشابور بازگشته، پدید آمده است. ازآنجاکه این ابیات از مثنوی حکیم طوس، در ماخذی به این قدمت و از سوی واعظی تفسیردان از ناحیه خراسان و در مراوده با دستگاه غزنویان دوم به کارگرفته شده، در مخاطب شناسی متن شاهنامه نزد طبقات عالمان و مذکران، و ساکنان مناطق تحت سلطه حاکمان غزنوی دوم و یا شاید خراسان (تحت امر سلجوقیان)، حائز اهمیت است. پس از تصحیح ابیات مزبور از روی دو دست نویس در دسترس از این کتاب، می توان ارزش های متن شناسانه آن را نیز بهتر محک زد و آنها را برای تصحیح برتر و نهایی شماری از مواضع شاهنامه آماده کرد. در بخشی از این پژوهش با عرضه جدولی حاوی نسخه بدل های ابیات شاهنامه در این منبع که حاصل مقایسه با دیگرسانی های ثبت شده در چاپ خالقی و همکاران و چند منبع چاپی و یا خطی کهن است، ارزش های چنین یافته ای بیشتر نمایان شده است.