نقوش سنگاب امام‏زاده شاه سیدعلی اصفهان با تاکید بر مفاهیم و ساختار در هنری ایرانی

سنگاب ظرفی بزرگ و سنگی است که در حیاط و ورودی اماکن مقدس و عمومی قرار می‏گرفت و جهت رفع تشنگی از آن استفاده می‏شد. سنگاب‏سازی در دوره صفویه به اوج رسید و ارتباط نزدیکی به تفکر شیعه و قداست آب نزد ایرانیان دارد. ظهور دولت صفوی باعث تحول در ساختار اجتماعی و فرهنگی ایران شد. در این دوره جهان‏ بینی سیاسی و مذهبی ایران تغییر اساسی پیدا کرد و دولت ملی بر پایه اندیشه‏ های شیعی ایجاد شد که در پی آن هنر ملی-مذهبی شکل گرفت. بسیاری از نماد‏های کهن ایرانی بر پایه اندیشه جدید مجددا مورد استفاده قرار گرفت. نقوش و تزیینات آثار عصر صفوی تحت تاثیر چنین تفکری ایجاد شدند. تحقیق پیش رو با استفاده از داده ‏های گردآوری‏ شده به‏ صورت میدانی و کتابخانه‏ای و بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی است که ضمن بیان جایگاه آب در فرهنگ ایرانی به معرفی سنگاب امام‏زاده شاه سیدعلی اصفهان می ‏پردازد. در این مقاله سعی در بررسی نقوش آن و ریشه‏ یابی این نقوش از نظر مفهوم و ساختار در هنر ایران است. این سنگاب در بحث نمادشناسی دارای عالی‏ترین پیام‏های ملی و مذهبی است. استفاده نمادین از مفهوم آب، نقش شیر و خورشید و درخت مقدس (در بین دو حیوان روبه ‏روی هم) و همچنین حالت چهره تداوم سنت نقش پردازی ایرانی قبل از صفوی به خصوص هنر ایران پیش از اسلام را نشان می‏دهد، که با مفاهیم جدید تحت تاثیر مذهب شیعه به بهترین نحو بیان می شود که در هیچ سنگاب یا اثر دیگری با این زیبایی تکرار نشده است.این تحقیق از نظر هدف، بنیادی و توسعه‎ ای است. از نظر روش تحلیلی-توصیفی است. ضمن بررسی میدانی سنگاب، به ‏صورت کتابخانه ای و مطالعه مقالات و اسناد، به بررسی و چگونگی تداوم نقوش و ریشه نمادین آنها پرداخته شده است.